AMSTERDAM - FNV-voorzitter Lodewijk de Waal houdt er sterk rekening mee dat er in de Sociaal-Economische Raad (SER) geen wao-akkoord tot stand komt. Vooral de eis van de werkgevers om gedeeltelijk arbeidsongeschikten in hun tweede ziektejaar geen volledige loondoorbetaling te geven, vindt hij "te kras voor woorden". Daarnaast bevestigt hij dat de FNV "er intern ook nog niet uit is. Dat is heel normaal als het onderhandelingsproces op zijn einde loopt".

Het idee dat een lagere wao-uitkering een prikkel is weer aan het werk te gaan, veegt De Waal van de baan. (Foto: De Telegraaf)

De Waal zegt dit vlak voordat de SER na ruim een half jaar onderhandelen knopen moet doorhakken. "Aanstaande vrijdag moeten we een besluit nemen, anders heeft verder praten geen zin meer. Ik wil wel benadrukken dat we serieus naar een oplossing met de werkgevers streven, maar dan willen we er zeker van zijn dat de politiek ons advies niet uitkleedt."

Bekend is dat minister Vermeend (Sociale Zaken) en zijn staatssecretaris Hoogervorst al eigen wao-plannen klaar hebben liggen, mocht de SER er niet uitkomen. Als het aan De Waal ligt komt het niet zo ver, mits de werkgevers van de loondoorbetaling geen breekpunt maken. De werkgevers vinden een nieuw wao-stelsel veel te kostbaar worden als gedurende twee jaar volledig loon wordt doorbetaald. Ook als hiervoor een verzekering wordt afgesloten.

Feit is dat nu al in de meeste cao's werknemers in hun eerste ziektejaar hun salaris volledig krijgen doorbetaald. Bovendien wordt de uitkering in het eerste jaar van de wao-periode die na één jaar ziekte volgt, eveneens in de meeste cao's aangevuld, vaak tot 90 of 100%. Dit geldt ook voor de overheidssector.

De vakbeweging ziet dit als een verworven recht voor werknemers en is niet van zins dat op te geven. De Waal bevestigt dat desgevraagd. Hij trekt bovendien het uitgangspunt van de werkgevers in twijfel, dat een lagere uitkering een goede financiële prikkel is voor gedeeltelijk arbeidsongeschikten om aangepast werk te zoeken. "Waar maken de werkgevers en ook de VVD zich nu eigenlijk druk om? Het gaat maar om een totaalbedrag van ruim €136 miljoen op jaarbasis dat aan bovenwettelijke uitkeringen wordt verstrekt. Zet dat eens af tegen de vele tientallen miljarden die jaarlijks omgaan in de sociale zekerheid. Het idee dat een lagere uitkering in het tweede ziektejaar iets oplevert is echt nergens op gebaseerd. Als een werknemer bijvoorbeeld ruzie met zijn baas heeft, dan wordt hij gewoon ziek, financiële prikkel of niet."

Volgens de FNV-voorman wordt in de huidige wao-discussie nog een ander, cruciaal punt over het hoofd gezien. "Ik spreek van het Enschede-effect. Als iedereen zich aan de wettelijke regels had gehouden die we eerder met elkaar voor de sociale zekerheid hebben afgesproken, dan hadden we nu geen 1 miljoen wao'ers. Dat schijnt vooral de politiek wel eens te vergeten."

Een SER-advies is volgens De Waal daarom niet zaligmakend. "Het ware probleem van de wao zit 'em in de uitvoering. De rol van werkgevers, arbodienst-artsen en wao-keuringsartsen is daarbij doorslaggevend. De dagelijkse praktijk zal toch echt moeten veranderen. De SER zal hier ook iets over moeten zeggen."

Vriend en vijand zijn het erover eens dat preventie in bedrijven en een goede aanpak in het eerste ziektejaar cruciaal zijn om de wao-instroom te verminderen. "Natuurlijk moet ook de vakbeweging de hand in eigen boezem steken. We maken voldoende cao-afspraken, maar het schort aan een goede naleving ervan. Daar moeten we meer op letten."

Als de onderhandelingen in de SER mislukken, en daar ziet het naar uit, dan is de BV Nederland nog verder van huis. "Ach ja, dan begint het zwartepieten-spel. Die kans is groot. Aan de andere kant zijn we het natuurlijk over vele andere belangrijke dossiers in de SER wel met de werkgevers eens geworden."

De Waal kiest in een dergelijk zwart scenario voor het 'driebanden-model'. "Het zou in ieder geval verfrissend voor het poldermodel zijn, al spreek ik liever van overlegeconomie. De FNV is een vereniging die belangen behartigt. Als de SER er niet uitkomt, gaan we zaken doen met de politiek over nieuwe, wettelijke wao-regels. Dan gelden andere verhoudingen en spelen we over de andere band."

In een andere heikele discussie, die van de loonkostenontwikkeling dit jaar, voorziet De Waal geen echte grote stormen. Ook al pleiten sommige werkgevers-woordvoerders voor een nullijn bij de cao-onderhandelingen dit jaar, waarbij de lonen vanwege de economische tegenwind worden bevroren. "Een nullijn op centraal niveau slaat natuurlijk nergens op. Op decentraal niveau zijn er natuurlijk uitzonderingen mogelijk, zoals bij de KLM. Andere voorbeelden noem ik niet, want dan loop ik onze cao-onderhandelaars voor de voeten."

De FNV-voorman verwacht dat de gemiddelde loonstijging voor dit jaar tussen de 3 en 3,5% uitkomt en dat dit voldoende loonmatiging is. "Dat is flink lager dan afgelopen jaar en onze eis van maximaal 4% voor dit jaar. Laat dus niemand beweren dat de vakbeweging niet snel op veranderende economische omstandigheden reageert, want dat doen we dus wel. De remweg is ingezet, zonder te slippen."

Alle recente kritiek op het poldermodel vindt hij alleen al daarom onjuist. "Echt geloof me, de meeste werkgevers gaan echt niet onder de 3% zitten. Ze weten dondersgoed dat werknemers naar de inflatie kijken en als je de stijgende lokale lasten hierbij optelt zijn ze feitelijk nog slechter af."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 12 januari 2002