AMSTERDAM - De 'ö' in de achternaam was het enige wat ze gemeen leken te hebben: George Möller van Euronext en Fred Böttcher van Van der Moolen. Over de invoering van het nieuwe beurssysteem hebben beide beursbedrijven menige harde noot gekraakt: Möller vóór, Böttcher tegen. Nu het systeem twee maanden draait, moeten beide topmannen het hoofd bieden aan een gezamenlijke bedreiging. De Nederlandse grootbanken azen op de mogelijkheid al hun effectenorders buiten de beurs om af te handelen.

Fred Böttcher van Van der Moolen. (Foto: De Telegraaf)

Beursdirecteur George Möller wijst interne effectenhandel door banken resoluut af. Want wie houdt er toezicht op? "Hoe weten beleggers dat orders tegen de beste prijs worden uitgevoerd?" Fred Böttcher, bestuursvoorzitter van market maker Van der Moolen, voorspelt hogere kosten. "Minder handel betekent hogere spreads en uiteindelijk is dat voor beleggers een kostenpost."

Banken hadden tot voor kort de verplichting hun retailorders - orders van beperkte omvang - op de beursvloer te brengen. Voor een fonds als Philips bijvoorbeeld gold een order van 15.000 aandelen als retailorder. Als beursgenoteerd bedrijf kan Euronext niet langer deze gedwongen winkelnering van banken vragen. Met de invoering van het nieuwe handelssysteem is begin november dan ook die retailplicht verdwenen.

George Möller van de beurs Euronext. (Foto: De Telegraaf)

De Stichting Toezicht Effectenverkeer (STE) werkt inmiddels aan nieuwe regelgeving en heeft onlangs in voorbereiding daarop financiële instellingen in een enquêteformulier om hun mening gevraagd. De drie Nederlandse grootbanken ABN Amro, ING en Rabobank willen zich officieel nog niet op een standpunt vastleggen, maar volgens ingewijden is het grote lobbywerk begonnen.

De drie genoemde banken hebben voldoende klanten om effectenorders intern tegen elkaar weg te strepen (ofwel: te matchen). Klant A verkoopt dan rechtstreeks, zonder tussenkomst van de beurs, aan klant B. De banken sparen daarmee beursprovisie uit. Ze zouden dan ook liever geen terugkeer van een retailplicht zien. Een woordvoerder van ABN Amro zegt dat De bank alleen in huis zal matchen als klanten daar voordeel bij hebben. "Nee, nu doen we het nog niet." Het wachten is op de STE.

Market maker Böttcher: "Een aantal grootbanken is aan het lobbyen om de nieuwe richtlijn zo soepel mogelijk te krijgen." Tijd voor tegengas, want de bestuursvoorzitter vreest de impact van zo'n vrijheid in Nederland. De liquiditeit op de Nederlandse aandelenmarkt zou hierdoor sterk verminderen. "Waar ter wereld kom je tegen dat 80% van de particuliere effectenorders via drie banken loopt. Als ze alledrie binnenshuis gaan matchen, dan wordt de beurs steeds imperfecter en worden de spreads steeds groter."

Voor beleggers levert dat hogere kosten op, meent Böttcher. Een hoge spread, het verschil tussen bied- en laatkoers, betekent dat beleggers veelal niet tegen de prijs handelen waarop ze zouden willen. "De beste prijs komt tot stand als vraag en aanbod elkaar massaal weten te vinden."

Banken en commissionairs blijven wel verplicht om tegen de best mogelijke prijs te handelen. Als een klant buitenshuis op de beurs een betere prijs kan krijgen, moet die daarheen worden gesluisd. De toezichthouder STE ziet daarop toe. "Maar hoe ga je dat controleren?", vraagt Böttcher zich af.

Van der Moolen ziet het liefst een terugkeer naar de retailplicht. "Daar breken we een lans voor. En we staan niet alleen", aldus Böttcher. De belangen van de market maker sporen hier met die van Euronext. Beide bedrijven verdienen immers aan de omzetten op de beurs.

Euronext-directeur Möller noemt de verplichting tot de beste mogelijke prijs een "papieren verplichting, want onbewijsbaar in de praktijk. De koers beweegt per seconde", schampert hij.

Als de banken intern gaan matchen ziet Möller "een fragmentarische en ongelijke markt" ontstaan. "Je krijgt allemaal kleine beursjes. Een beursje ABN, een beursje ING en één van de Rabo. Stel dat ABN op een gegeven moment de beste koers biedt en ik ben Postbank-klant. Wat dan? Moet ik dan óók klant bij ABN Amro worden?"

Möller wijst ook op de belangenverstrengeling. Want wat als de bank een eigen aandelenpositie in huis doorverkoopt aan een eigen klant? Een klant die tegelijkertijd door een adviseur van de bank wordt geadviseerd? "Dan ga je een gebied in waar wij niet in willen. Je moet niet nóg een belangenconflict bij banken neerleggen", stelt Möller.

Effecten dienen op gereglementeerde markten als Euronext te worden verhandeld, vindt Möller. "Als banken intern willen handelen, laten ze dan hun eigen beurs oprichten en eerlijk met ons concurreren." Eerlijk betekent in de ogen van Möller: onder hetzelfde strenge toezicht waaraan zijn beurs moet voldoen. "Hier wordt alles drie keer gecontroleerd en nagelezen."

De beursdirecteur meent dat banken hun contact met de eindbelegger niet moeten misbruiken. Beurzen hebben volgens hem dat contact altijd vermeden om belangenverstrengeling tegen te gaan. Zetten de banken door met een eigen platform dan zal Euronext dat contact met die eindbelegger ook zoeken, waarschuwt Möller. "Dan dwing je ons om klanten te werven. Ik wil het niet, maar daar kan die weg heen leiden. Dan worden wij ook een bank."

Volgende week zet Möller de argumenten nog eens uiteen in een apart document. De beurs verwacht in haar verweer tegen de grote banken brede steun van beleggers en bedrijven. Möller: "Het is niet zo dat we de troepen op Beursplein 5 al verzameld hebben, maar een inventarisatie van onze medestanders hebben we wel gemaakt''. Van der Moolen zal dit keer in de rijen van de bondgenoten staan, beaamt de beursdirecteur. De aanvaringen van vroeger schuift hij onder de noemer "professionele irritatie. Van tijd tot tijd kruisen we de degens, maar we hebben nu gelijke belangen." En garde, grootbanken.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 12 januari 2002