AMSTERDAM - De opmerkelijkste gasten bij het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima zullen zo goed als zeker prins Charles en zijn vriendin Camilla Parker-Bowles zijn. Want uit Londen hoor ik berichten dat Charles van plan is zich in Nederland te laten vergezellen door Camilla. Het zal de eerste keer zijn dat Charles deze zo omstreden partner van hem meeneemt naar een officiële plechtigheid in het buitenland, waar hij Groot-Brittannië vertegenwoordigt.

Nigel Dempster, de in het Engelse hof zeer ingewijde columnist van de Londense Daily Mail, schreef deze week ook dat prins Charles, zo wordt verwacht, met Camilla Parker-Bowles naar Amsterdam zal komen. Het is een duidelijke demonstratie van hem dat hij Camilla als zijn levenspartner, zijn vrouw beschouwt en zij voor hem de plaats van prinses Diana voorgoed heeft ingenomen.

Charles en Camilla zullen koningin Elizabeth vertegenwoordigen bij dit huwelijk, die zelf zal ontbreken. Zij viert namelijk op 6 februari a.s. haar vijftig-jarig jubileum als vorstin en de feestelijkheden daarvoor zijn eigenlijk al begonnen.

Juist in dit jubileumjaar van de vorstin is op nogal harde wijze onthuld dat de verhouding van de koningin en haar zoon prins Charles, om het maar mild te zeggen, zeker niet optimaal meer is. In een ook dezer dagen in de Daily Telegraph gepubliceerd boek van Graham Turner over de Engelse vorstin waaraan, zoals blijkt, talrijke belangrijke hoffunctionarissen en intimi van Elizabeth hebben meegewerkt, wordt een schokkend portret van de vorstin geschetst. Daarbij besteedt de schrijver opmerkelijk veel aandacht aan de strijd tussen de hofhoudingen van Elizabeth en prins Charles. En als klap op de vuurpijl werd Charles nu geconfronteerd met de vraag of zijn zoon prins William of hij zijn moeder zal opvolgen. Want daar gaat het boek diep op in.

Het is verbijsterend dat Elizabeth haar twijfel over de opvolging, zoals blijkt in hofkringen, heeft geuit. Elizabeth heeft immers altijd geloofd in een natuurlijke opvolging. Toch heeft de koningin, aldus Turners boek, toen de populariteit van de Engelse monarchie na de dood van prinses Diana zo daalde, laten merken bereid te zijn alternatieven te overwegen.

Volgens een nieuw onderzoek naar het leven van de koningin zou een van haar oudere adviseurs, die voelde dat de monarchie in een crisis was geraakt, tegen de vorstin hebben gezegd dat het beter zou zijn als Charles op Highgrove bleef en zich officieel zou terugtrekken. Hij zou met pensioen moeten gaan, vond deze functionaris, en met Camilla Parker-Bowles moeten trouwen.

Elizabeth, die Camilla nog altijd als een bedreiging van de troon ziet, zou zich niet fel verzet hebben tegen de suggestie van haar adviseur dat Charles Camilla maar moest trouwen en prins William haar zou moeten opvolgen. Elizabeth begon zich zelfs af te vragen of dit geen mogelijke oplossing is.

Deze onthulling in het boek moet deze week voor prins Charles een dreun zijn geweest. Een paar weken geleden zei hij ervan overtuigd te zijn dat het vijftig-jarig jubileum van zijn moeder zonder problemen zou verlopen en "dat men dit jaar het onderwerp Camilla niet ter sprake zou brengen".

Normaal zou de hofhouding van prins Charles na zo'n suggestie dat Charles wellicht geen koning zou worden, een openlijke aanval doen op de hofhouding van Buckingham Palace, die wel een heel gevoelig moment heeft gekozen om al de intriges en problemen aan het Engelse hof en de negatieve kijk van Elizabeth op haar zoon naar buiten te brengen.

Insiders weten al lang dat de verhouding tussen de koningin en Charles nog maar heel 'koel' is en dat er tussen de prins en zijn vader helemaal geen sprake meer is van welk contact dan ook.

Maar ditmaal zweeg prins Charles in alle talen.

Camilla komt nogal uitgebreid voor in het boek van Turner. Dat geldt ook voor prinses Diana. En beiden komen er niet goed van af! Turner noteert in zijn boek wat Elizabeth heeft gezegd over Camilla: "Ze ziet er nogal gebruikt uit", waren de woorden van Elizabeth over de geliefde van haar zoon.

Ook prinses Diana spaarde de vorstin niet. "Dat onmogelijke meisje - ze is gek."

De fragmenten die de Daily Telegraph publiceerde, zullen hard zijn aangekomen bij de lezers van deze conservatieve krant, die tot nu toe aardige artikelen schreef over het Engelse koninklijk huis en vooral steeds begrip toonde voor de problemen van de vorstin.

Een niet nader genoemde privé-secretaris wordt gequoot: "Als de koningin maar voor de helft haar kinderen zo goed had opgevoed als zij aandacht besteed heeft aan het fokken van haar paarden, zou het in de Koninklijke Familie nu niet zo'n rotzooi zijn geworden."

Andere hoffunctionarissen worden aangehaald over hoe weinig interesse zij toonde in haar kinderen..

De vorstin gaf haar kinderen niet de support en de hulp die zij soms nodig hadden.

In 1973 bijvoorbeeld, toen ze hoorde dat Charles een relatie had met Camilla, de echtgenote van een collega-officier in de Brigade van The Guards, had zij daar natuurlijk iets aan kunnen doen. Ze had de verhouding kunnen verbieden. Maar ze stond toe dat deze relatie zich ontwikkelde.

Men kan zich nu afvragen hoe het met de huidige monarchie gesteld zou zijn als de koningin de relatie van Charles en Camilla had laten stranden. Dan was Charles' huwelijk met Diana misschien nooit op de klippen gelopen. En misschien had prinses Diana dan nu nog geleefd.

Maar toen later verteld werd dat de koningin de romance tussen haar zoon en Camilla afkeurde, deed zij er verder niets tegen.

Elizabeth heeft altijd veel kritiek gehad op Charles. Ze voelde zich erg gekwetst, aldus het boek, door de aanval van haar zoon op haar en prins Philip in Jonathan Dimbleby's omstreden biografie in 1994. Volgens haar medewerkers gelooft de koningin dat Charles te veel uitgesproken meningen uit in zijn speeches en dat hij vol zelfmedelijden zit. Ze vindt hem ook extravagant en een van haar vroegere oudere adviseurs herinnerde zich hoe de koningin, toen Charles met Diana op Sandringham kwam wonen, zei: "Hij heeft acht kamers nodig." Dat hield in twee slaapkamers omdat hij snurkt, een kleedkamer en een kamer waar hij zijn brieven kan schrijven. "Het aantal spullen en mensen dat hij meeneemt, is belachelijk."

Charles' vrienden waren deze week verbijsterd over deze uitlatingen. Ze vinden dat er in het boek een karikatuur van hem wordt geschetst. Als hij echt zo extravagant is, waarom heeft Charles dan van de kinderen van de koningin het allerkleinste huis?

In Turners boek, leest men ook hoe Elizabeth dacht over prinses Diana. Diana's dood bezorgde de koningin een crisis. Volgens Turner weigerde zij zich daarover ongerust te maken en dat gold ook de hysterie van alle Diana-aanbidders in Londen. Een belangrijke adviseur wordt als volgt aangehaald in het boek: "Het idee dat zij geschokt was door Diana's dood, is het grootste misverstand dat ik ooit heb gehoord." En een werknemer voegt eraan toe: "Het idee dat de koningin een enorme shock zou hebben gekregen, is niet realistisch. Ze is daar simpel gezegd niet toe in staat."

Turner beweert zelfs dat de sfeer op Balmoral, waar de koninklijke familie die dag van Diana's dood was, helemaal niet verstoord was. "De jongens (William en Harry) waren heel rustig", aldus een niet nader genoemde man die daar aanwezig was. Zij hielpen met het vlees aan te geven voor de gebruikelijke barbecue-picnic. Waar de koningin zich wel over opwond, waren de verzoeken om de koninklijke standaard op Buckingham Palace halfstok te hangen.

Diana was die zondagochtend vroeg gestorven in een Parijs' ziekenhuis. Toen de thee de volgende dinsdag werd opgediend, ergerde de koningin zich erover dat de kranten haar hierover aanvielen. Ze zei: "De hoofdredacteuren weten heel goed waarom er geen vlag hangt. De vlaggenmast zou zelfs als mijn moeder of ik dood waren gegaan, leeg zijn. De vlag hangt nooit halfstok."

Elizabeth heeft Diana nooit echt gemogen. Een privé-secretaris zei: "Toen Diana danslessen nam en talrijke baantjes begon te zwemmen in het koninklijke zwembad, zei ze: 'Dat meisje is gewoon gek'."

Met Camilla Parker-Bowles was Elizabeth ook niet blij. Lang na Diana's dood, toen Camilla een vaste plaats had gekregen naast Charles, weigerde Elizabeth haar te ontvangen. Als reden gaf zij op dat men Camilla dan als lid van de koninklijke familie zou beschouwen.

De koningin weigerde daarom ook naar Charles' vijftigste verjaardagsfeest te gaan op Highgrove. Ze zou dan immers officieel worden voorgesteld aan Camilla, die deze party had georganiseerd. Een hoffunctionaris zei: "De koningin begrijpt maar niet hoe prins Charles zo in de ban is geraakt voor een vrouw als Camilla Parker-Bowles."

Elizabeth heeft, alle officiële regels en stukken daarover doorgenomen en weet dat zij een huwelijk tussen Charles en Parker-Bowles kan tegenhouden. "Voor haar wordt Charles koning en geeft hij Camilla op, óf hij trouwt met haar en herziet zijn toekomst."

Maar nu er wat tijd verstreken is, accepteert Elizabeth dat Camilla een constante en betrouwbare vaste figuur in Charles' leven is. Het ijs leek gebroken in juni 2000 toen Charles op Highgrove een feestje gaf ter gelegenheid van de zestigste verjaardag van ex-koning Constantijn van Griekenland, een neef van Charles.

De koningin wilde een einde maken aan de breuk tussen de hofhouding van Charles en haar hofhouding. Een van degenen die haar overhaalde te gaan, was haar nicht LADY SARAH CHATTO, prinses Margarets dochter, die daar volgens Turner nogal luidruchtig over deed.

Op de avond van de 'grote ontmoeting' bleef het echter bij handenschudden en een buiging. Er werd geen woord gezegd door de koningin, maar hoe typerend was deze avond voor de verhouding tussen Elizabeth en Camilla.

Turner zegt dat toen de koningin ontdekte dat Camilla met Charles sliep, Parker-Bowles twintig jaar lang op geen enkele uitnodigingslijst van het koninklijk huis meer voorkwam.

Dat klopt niet helemaal. Camilla en haar ex-echtgenoot, Andrew Parker-Bowles, waren regelmatig bij Elizabeth te gast en in 1992, het jaar van Diana's en Charles' scheiding, woonde het paar met de koningin nog openlijk een polowedstrijd bij in Smith's Lawn in Windsor.

Maar bij dit alles blijft de koningin toch heel kritisch ten aanzien van haar zoon, van wie zij volgens een hoffunctionaris vindt "dat hij zijn privé-belangen boven zijn plichten verkoos".

Wat Charles betreft, is zijn moeder opgesloten in het verleden. En wat hem waarschijnlijk het meeste pijn doet, is dat hij niet begrijpt waarom de moederlijke genen bij haar afwezig zijn geweest. Hij voelt dat zij hem gewoon niet mag. Hij heeft het ook nooit kunnen verdragen dat zijn moeder nooit tegen hem heeft gezegd: 'Goed gedaan'. Daar zal hij, volgens het boek, zijn leven lang naar blijven verlangen.

Maar hij is bang dat dit nooit zal gebeuren. En eigenlijk is dit de basis van alle problemen van Charles en zijn gedrag. "Vergeet Diana/vergeet Camilla/gebrek aan waardering van zijn ouders, daar komt het wat hem betreft allemaal op neer. Ze prees hem nooit, maar Anne en Edward waren wel haar lievelingen."

Voor Charles en Camilla zal het bijwonen van het huwelijk van Willem-Alexander en Máxima een emotionele gebeurtenis zijn. Willem-Alexander volgde met zijn keuze voor Máxima zijn hart en overwon alle - ook politieke - hindernissen, die dit huwelijk eerst in gevaar leken te brengen.

Charles zal daar bewondering voor hebben, maar hij weet ook dat als hij zijn gevoel volgt en kiest voor Camilla, hij waarschijnlijk de troon nooit zal bestijgen. Maar misschien deert hem dat niet.

Zei Willem-Alexander niet eerder in een interview woorden in de trant van: "Als ik niet met de vrouw van mijn keuze mag trouwen, ben ik bereid daaruit de consequenties te trekken." Dan zou hij de troon ervoor hebben opgegeven.

Charles zal er net zo over denken, zeker nu hij bij Camilla de warmte, de steun en de liefde gevonden lijkt te hebben die zijn moeder hem nooit heeft kunnen geven.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 12 januari 2002