NEW YORK - Een rechter in New York heeft het groene licht gegeven voor een claim van miljarden dollars tegen Shell en andere oliegiganten. Het gaat om een milieuproces rond grootschalige vervuiling van het grondwater in de Verenigde Staten met MTBE, een toevoeging aan benzine die kankerverwekkend zou zijn. Het middel wordt in Europa ook gebruikt.

In een reeks rechtszaken, die in 18 Amerikaanse staten zijn aangespannen tegen de olie-industrie, wordt onder andere sanering geëist van het verontreinigde grondwater.

MTBE, dat aan benzine wordt toegevoegd om het octaangehalte te verhogen, komt onder meer via lekkende opslagtanks in de grond terecht. Jaarlijks zou een hoeveelheid MTBE-houdende benzine gelijk aan een olietanker in de bodem verdwijnen en de drinkwatervoorziening van miljoenen Amerikanen aantasten.

Rechter Shira Scheindlin heeft de belangrijkste juridische bezwaren van de olieconcerns tegen de rechtsgang van de hand gewezen. Scheindlins uitspraak is een grote overwinning voor een bundeling van eisers: particuliere eigenaren van waterreservoirs verspreid over de VS.

Naast de Amerikaanse dochters van de Koninklijke Shell Groep behoren de concerns Exxon-Mobil, Chevron, Texaco en BP Amoco tot de in totaal 20 gedaagden. "De bedrijven gingen er vanuit dat de rechter de zaak bij voorbaat zou verwerpen", zegt advocaat Morris A. Ratner, die vanuit zijn kantoor in San Francisco optreedt als coördinerend raadsman van de eisers. "In plaats daarvan heeft de rechter onze claims kaarsrecht overeind gehouden."

Ratner wil dat de vermeende vervuilers fors betalen: "De oliemaatschappijen, waaronder Shell, zijn gezamenlijk en ieder afzonderlijk aansprakelijk voor een schade van miljarden dollars, bestaand uit de vervuiling en de schoonmaakkosten als gevolg van hun gebruik van MTBE."

De toevoeging van het middel MTBE (methyl tertiary butyl ether) aan benzine was volgens de oliemaatschappijen in de VS noodzakelijk om te voldoen aan strengere milieuregels tegen de uitstoot van koolmonoxide. Volgens opgave van Shell wordt MTBE nu ook in Europa op grote schaal gebruikt, onder meer ter verhoging van het octaangehalte van loodvrije brandstof. Shell erkent de mogelijke risico's van verontreiniging, maar zegt op korte termijn niet over een beter alternatief te beschikken.

Volgens de Amerikaanse advocaten hebben de oliemaatschappijen bewust jarenlang de gevaren van MTBE verzwegen. Dit zou onder meer blijken uit een intern rapport van drie Shell-medewerkers uit 1992. MTBE, dat aan drinkwater een terpentine-achtige smaak en geur zou geven, is volgens de advocaten door de chemische samenstelling niet afbreekbaar in het milieu. Omdat niet te bewijzen is welke oliemaatschappij verantwoordelijk is voor een specifieke emissie, dragen de concerns volgens de advocaten een collectieve verantwoordelijkheid.

Van kust tot kust zijn inmiddels in de VS tientallen rechtszaken aangespannen tegen de olie-industrie. Daarbij treden niet alleen particulieren op als eisers, maar ook publiekrechtelijke organen, zoals waterschappen. Toewijzing van de eisen zou de olieconcerns volgens schattingen van advocaten honderden miljarden dollars kunnen kosten.

Exxon trof onlangs een miljoenenschikking met het waterdistrict van South Lake Tahoe in Californië, dat 12 van de 34 reservoirs heeft moeten sluiten wegens verontreiniging met MTBE. Het district voerde aan dat de stof "ernstige gebreken" vertoont; het was de eerste keer dat juristen deze benadering kozen. Tot een rechterlijke uitspraak kwam het niet, omdat Exxon $12 miljoen op tafel legde om van de zaak af te zijn. Het concern ontkent overigens in de schikkingsovereenkomst dat MTBE schadelijk zou zijn voor mens en milieu.

zoek naar gerelateerde artikelen

ma 10 september 2001