Harvey Keitel spil in meesterwerk van Wayne Wang
'Smoke', een wereld vol verhalen
door Eric Koch
Het leven is als de rookwaren uit de sigarenwinkel van Harvey Keitel. Korte,
felle trekjes of lange, bedachtzame halen - wat overblijft is rook, die
langzaam wegtrekt. Keitels kiosk is een kruispunt van voorbijgangers, van
gezichten die op elkaar lijken maar nooit hetzelfde zijn. Allemaal hebben
ze een verhaal. Een aantal daarvan wordt voor het voetlicht geplaatst in
'Smoke', Wayne Wangs meesterlijke ode aan de vertelkunst.
Buitengewoon hoeven de belevenissen van Wangs peronages (beschreven in het
boek van Paul Auster) niet te wezen om buitengewoon boeiend te zijn. Wat
we zien zijn gebeurtenissen uit de alledaagse werkelijkheid, emoties van
mensen die we uit onze eigen omgeving zouden kunnen kennen. Sommigen worden
in de loop van twee uur vertrouwde figuren, anderen zou je beter willen
leren kennen, maar komen maar kort voorbij. Ze zullen een belangrijker rol
spelen in het bestaan van weer anderen.

Harvey Keitel probeert de bewegingen van het leven te vangen in foto's, die hij jaren
lang elke dag op hetzelfde uur voor zijn zaak maakt. Schrijver William Hurt
(eindelijk weer eens minder gemaniëreerd en dus interessant) herkent zijn
echtgenote op een van de kiekjes.
Ze werd dodelijk getroffen door een kogel, omdat ze toevallig aanwezig was
bij een overval. Als ze even daarvoor in Keitels winkel niet direct was
geholpen, maar even had moeten wachten, zou ze waarschijnlijk nog leven.
Daarmee werd ook de koers van het leven van de melancholieke Hurt rigoureus
veranderd. Die nieuwe richting, zo zien we, leidt tot ontmoetingen en ervaringen
die hij anders nooit gehad zou hebben.
Hurt haalt er inspiratie uit voor een nieuw boek. Wat hij schrijft, beïnvloedt
vervolgens het leven van zijn lezers. Als het maar goed geschreven is. Want
dat is belangrijker dan de 'absolute waarheid', houdt Keitel hem voor. En
vertelt vervolgens een ontroerende kerstgeschiedenis waarin hij het middelpunt
vormt. Waar gebeurd of niet? Het doet er niet toe. Waar het om gaat is dat
we ervan hebben genoten en misschien wel wat van geleerd. Vertellen is een
kunst. Wayne Wang drukt, zoals Hurt het uitdrukt, samen met zijn uitstekende
acteurs (onder wie ook Stockard Channing met een fraaie kleine rol) op de
juiste knoppen. En biedt ons zo een prachtige verhalenbundel aan.
Blue in the face
Zo geïnspireerd waren hoofdrolspeler Harvey Keitel c.s. na de opnamen van
'Smoke', dat er nog lustig door werd geïmproviseerd op aangeven van Auster's
teksten.

Omdat regisseur Wayne Wang ziek werd, bracht de schrijver zelf lustige bijdragen
van o.a. Lou Reed en Jim Jarmush in beeld. Waarmee 'Blue in the face' een waardig opvolger werd van 'Smoke'. Ook Madonna kwam even langs, om het allemaal nog iets genoeglijker te maken. De losse
struktuur van het amusante 'Blue in the face' wekt eens te meer bewondering
voor de verhaallijnen die in 'Smoke' zijn uitgezet.
Première 16 november 1995
|