Harvey Keitel spil in meesterwerk van Wayne Wang

'Smoke', een wereld vol verhalen

door Eric Koch

Het leven is als de rookwaren uit de sigarenwinkel van Harvey Keitel. Korte, felle trekjes of lange, bedachtzame halen - wat overblijft is rook, die langzaam wegtrekt. Keitels kiosk is een kruispunt van voorbijgangers, van gezichten die op elkaar lijken maar nooit hetzelfde zijn. Allemaal hebben ze een verhaal. Een aantal daarvan wordt voor het voetlicht geplaatst in 'Smoke', Wayne Wangs meesterlijke ode aan de vertelkunst.

Buitengewoon hoeven de belevenissen van Wangs peronages (beschreven in het boek van Paul Auster) niet te wezen om buitengewoon boeiend te zijn. Wat we zien zijn gebeurtenissen uit de alledaagse werkelijkheid, emoties van mensen die we uit onze eigen omgeving zouden kunnen kennen. Sommigen worden in de loop van twee uur vertrouwde figuren, anderen zou je beter willen leren kennen, maar komen maar kort voorbij. Ze zullen een belangrijker rol spelen in het bestaan van weer anderen.

Harvey Keitel probeert de bewegingen van het leven te vangen in foto's, die hij jaren lang elke dag op hetzelfde uur voor zijn zaak maakt. Schrijver William Hurt (eindelijk weer eens minder gemaniëreerd en dus interessant) herkent zijn echtgenote op een van de kiekjes.

Ze werd dodelijk getroffen door een kogel, omdat ze toevallig aanwezig was bij een overval. Als ze even daarvoor in Keitels winkel niet direct was geholpen, maar even had moeten wachten, zou ze waarschijnlijk nog leven. Daarmee werd ook de koers van het leven van de melancholieke Hurt rigoureus veranderd. Die nieuwe richting, zo zien we, leidt tot ontmoetingen en ervaringen die hij anders nooit gehad zou hebben.

Hurt haalt er inspiratie uit voor een nieuw boek. Wat hij schrijft, beïnvloedt vervolgens het leven van zijn lezers. Als het maar goed geschreven is. Want dat is belangrijker dan de 'absolute waarheid', houdt Keitel hem voor. En vertelt vervolgens een ontroerende kerstgeschiedenis waarin hij het middelpunt vormt. Waar gebeurd of niet? Het doet er niet toe. Waar het om gaat is dat we ervan hebben genoten en misschien wel wat van geleerd. Vertellen is een kunst. Wayne Wang drukt, zoals Hurt het uitdrukt, samen met zijn uitstekende acteurs (onder wie ook Stockard Channing met een fraaie kleine rol) op de juiste knoppen. En biedt ons zo een prachtige verhalenbundel aan.

Blue in the face

Zo geïnspireerd waren hoofdrolspeler Harvey Keitel c.s. na de opnamen van 'Smoke', dat er nog lustig door werd geïmproviseerd op aangeven van Auster's teksten.

Omdat regisseur Wayne Wang ziek werd, bracht de schrijver zelf lustige bijdragen van o.a. Lou Reed en Jim Jarmush in beeld. Waarmee 'Blue in the face' een waardig opvolger werd van 'Smoke'. Ook Madonna kwam even langs, om het allemaal nog iets genoeglijker te maken. De losse struktuur van het amusante 'Blue in the face' wekt eens te meer bewondering voor de verhaallijnen die in 'Smoke' zijn uitgezet.

Première 16 november 1995