'Kolya is de remedie tegen het kapitalisme'door Dick van den Heuvel De avond voor dit interview heeft regisseur Jan Sverak gehoord dat hij met zijn film 'Kolya' maar liefst zes van de elf beschikbare Tsjechische Oscars heeft gewonnen. Beste film, beste regisseur, beste mannelijke bijrol, beste vrouwelijke hoofdrol, etc. Toch is hij niet helemaal tevreden. Zijn vader, die het scenario schreef van de film en er de hoofdrol in speelt, kreeg slechts een prijs voor zijn script, niet voor zijn acteerwerk. "En dat is onterecht, want als iets deze film speciaal maakt, dan is het wel het optreden van mijn vader."
Het verhaal over de arme oude Tsjechische man Louka die na een verstandshuwelijk met een Russin plotseling opgescheept zit met haar zesjarige zoontje Kolya, houdt Tsjechië nu al vierenveertig weken in zijn grip. In de theaters van Praag is het nog altijd de best bekeken film. "We hebben een revolutie teweeggebracht in onze filmindustrie", zegt de regisseur. "Niemand gaat in ons land naar een film kijken die in onze eigen taal is opgenomen. En met de ingebakken haat tegen alles wat Russisch is, is een film met als titel een Russische naam natuurlijk ook niet echt een verzekering tegen een flop." Hoe anders pakte het uit. Kan hij het succes verklaren? "Het heeft met politiek te maken, denk ik. Een paar jaar geleden toen de revolutie het communisme verdreef haalden we met trompetgeschal het kapitalisme binnen. Vanaf dat moment zijn alle Tsjechen bezig geweest met geld tellen. Maar daar word je niet erg gelukkig van. Al die mooie warme zaken als vriendschap, verbroedering en liefde zijn in onze samenleving vervangen door marktmechanismen, beursnoteringen en banksaldo's. Deze film heeft weer iets nostalgisch, dat verlangen naar de aloude romantiek." Ook ziet Jan Sverak in zijn film een zekere metafoor. "Waar de Tsjechen van genieten is het feit dat ik de rollen heb omgedraaid. Wij moeten een Russin uit de brand helpen en wij ontfermen ons over een klein Russisch jongetje. Na al die ellende die de Moskou-communisten ons hebben aangedaan, laten we in dit verhaal zien dat we over een groot hart beschikken."
De samenwerking met zijn vader is een wonderlijke. Immers, Zdenek Sverak is in Praag een uitermate populair acteur met een eigen theatergroep waarvoor hij zelf de stukken schrijft. Heeft Jan zijn pa gebruikt als kruiwagen? "Nee, zeker niet! Hij stond er altijd op dat ik mijn eigen gang zou gaan. Ik ging naar de filmschool om er animatietechnieken te studeren en ik was ook van plan om de rest van mijn leven poppenfilms te maken. Maar op een dag viel er een script bij me in de bus van een producent die de connectie tussen ons twee niet had gemaakt. 'Elementary School' heette die film, en hij was geschreven door mijn vader. Het werd een succes en daarmee was de samenwerking geboren." "In feite is film de enige manier waarop ik met mijn vader kan communiceren. In mijn vroegste jeugd was hij altijd maar aan het werk. Op mijn twaalfde gaf hij mij een filmcamera en sindsdien hadden we een onderwerp van gesprek. Toen hij inzag dat ik ook wel eens een kunstenaar zou kunnen zijn, begon hij mij pas te waarderen als mens. Daarvoor had hij me slechts als een lastige aanwezigheid ervaren", lacht de jonge Sverak. De Oscar-nominatie en nu dus de echte Amerikaanse heeft voor een stroom van aanbiedingen uit het filmmekka Hollywood gezorgd. "Maar die laten we maar voor wat ze zijn. Je moet daar meteen een agent nemen en ik hou niet van tussenpersonen. Ik regel mijn eigen zaken. Daarbij, ik beschouw Europa als mijn thuis en ik heb hier nog zoveel films te maken."
Publicatie 13 maart 1997 |
