Johnny Depp duikt onder in maffiafamilie

Al Pacino onvergetelijk in 'Donnie Brasco'

Godfather worden had hij nooit geambieerd, maar als maffioso Lefty is Al Pacino nooit verder gekomen dan loopjongen. De kruimelcrimineel is in het schitterende 'Donnie Brasco' als de eeuwige vertegenwoordiger in 'Dood van een handelsreiziger': hij houdt opgewekt de schijn op, maar zijn hart huilt. Zijn grootste teleurstelling moet nog komen. Onder persoonlijke garantie introduceert hij juwelendief Johnny Depp in zijn maffiamilieu, om uiteindelijk tot de conclusie te komen dat zijn jonge vriend een FBI-agent is.

Die vergissing zal hem zijn leven kosten en tweehonderd andere maffiafiguren hun vrijheid. De waargebeurde belevenissen van undercover-agent Joe Pistone laat regisseur Mike Newell ontrollen als een uiterst spannend en tegelijk ontroerend verhaal over vertrouwen, loyaliteit en verraad.

Al Pacino (rechts) en Johnny Depp in 'Donnie Brasco'


De menselijke dilemma's aan de basis van de ontwikkelingen maakt 'Donnie Brasco' meer dan wéér een maffiaverhaal. Bijna ongemerkt gaan de prioriteiten van Joe/Donnie verschuiven. Zijn eerste plicht ligt bij zijn taak als FBI-man. Maar tegelijkertijd tekent hij het doodvonnis van de man die hem vertrouwde en hem zijn vriendschap schonk.

Die psychologische strijd laat Mike Newell zich afspelen tegen een fascinerend realistisch decor. Zijn maffiosi zijn niet de grote jongens van bankroven, casino's of andere complexe criminele ondernemingen. 's Avonds op de biljarttafel in het café worden de guldens, kwartjes en dubbeltjes verzameld, die zijn buitgemaakt bij zakkenrollen, illegale buurtloterijen of het kraken van parkeermeters. Hoe kleinschalig hun activiteiten ook zijn, op een moord meer of minder wordt niet gekeken. In opdracht van de hogere bazen heeft Pacino er alleen al 28 omgelegd.

Tegelijkertijd is hij een loyale vriend en een toegewijde echtgenoot die zijn vrouw graag een mooie pasta voorzet. Die bijna vanzelfsprekende combinatie van goed en kwaad maakt 'm in alle simpelheid een boeiende, complexe figuur. Hij leeft op als de buurtbende winters New York verlaat om in het zonnige Miami eindelijk het grote geld in een eigen casino te gaan verdienen. Dat lijkt aanvankelijk een groot succes, maar natuurlijk gaat 't uiteindelijk weer mis.

Verraad in eigen gelederen, is de conclusie. Wie is de rat? Ironisch genoeg denkt niemand aan Donnie, die zijn trieste vriend en leermeester in rang inmiddels al gepasseerd is. Het tekent Donnie's overtuigingskracht en geestelijke wendbaarheid. Elke verkeerde opmerking, elk verdacht gebaar kan zijn laatste zijn. Johnny Depp geeft die koele, berekenende figuur treffend gestalte. Uitgestreken laat hij alleen zijn ogen spreken.

Tussen alle levensechte figuren mag Pacino de absolute hoofdrol naar zich toetrekken. Neigde hij recentelijk nog wel eens naar schmieren, ditmaal is geen nuance teveel. Met zijn treurige blik is hij de schlemiel, die uitgroeit tot een tragische held. Hij krijgt van Mike Newell de film waar hij recht op heeft. 'Donnie Brasco' is een van de beste rolprenten van dit jaar.

Eric Koch

  • De maffia-bazen aan de rand van het zwembad.

Première 24 april 1997