|
Steven Spielberg en Debbie Allen roerend eens: 'Amistad' MOEST verteld wordendoor HENK TEN BERGE "Vluchtige amusementsfilms zal ik nooit meer maken. Ik zal vooral bezig blijven met diepere thema's, met vrijheid, recht, met zuiver menselijke problemen", bekende Steven Spielberg na zijn emotionele ervaringen met 'Schindler's List'. Van dat voornemen heeft hij een duidelijke proeve afgeleverd met 'Amistad', een epos dat zwaar drukt op het schuldgevoel van veel Amerikanen. Het is hem in eigen land dan ook onmiddellijk weer gelukt de publieke opinie te mobiliseren.
'Amistad', wat Vriendschap betekent, berust op een historisch gegeven dat ruim anderhalve eeuw lang is verdrongen uit de Amerikaanse geschiedenis. Er werden ooit wel boeken over geschreven maar die waren in geen bibliotheek meer te vinden. Het gaat over een opstand van 53 Afrikanen op een slavenschip dat op weg is naar de Nieuwe Wereld. Ze willen terug naar Afrika, hebben de wapens in handen maar zijn afhankelijk van een paar blanke bemanningsleden die het schip La Amistad over de oceaan moeten navigeren. Zij misleiden de opstandelingen, waardoor ze toch voor de Amerikaanse kust worden afgeleverd. Dan ontstaat een gevecht, juridisch ook vooral, dat heel Amerika bezighoudt.
Het is een gebeurtenis die cruciaal blijkt te zijn in de Amerikaanse geschiedenis en die veel zegt over de mentaliteit en der manieren waarmee de zwarte bevolking werd binnengehaald en een plaats gewezen. Steven Spielberg heeft er een epos van gemaakt met schokkende en meeslepende scènes en met een reeks briljante acteerprestaties. Anthony Hopkins bijvoorbeeld als oud-president Adams, die het voor de zwarte slaven opneemt, heeft er een Oscar-nominatie mee verworven. Spielberg werd op het dramatische gegeven geattendeerd door Debbie Allen, ooit schitterend als danslerares Lydia Grant in 'Fame', die tegenwoordig werkt als historica en als producer. "In 1978 heb ik het verhaal ontdekt en ik zag er onmiddellijk een ijzersterke film in. Maar toen was Hollywood er absoluut niet rijp voor. Het land was nog hopeloos verwikkeld in de gevolgen van de Vietnam-oorlog, in de moorden op de Kennedy's en op Marten Luther King, met Black Power en zo. 'Amistad' zou echt geen aandacht krijgen. Naarmate de wereld veranderde en vooral door de ontwikkelingen in Zuid-Afrika de rassen-verhoudingen weer actueler, vond ik het tijd worden." "Maar wie zou zo'n film kunnen maken?"
Debbie Allen maakt er een wanhopig theatraal gebaar bij. " Toen ik 'Schindler's List' zag, wist ik het. Ik werd vooral geïnspireerd door de manier waarop Steven zo'n loodzwaar en moeilijk gegeven van de grond kreeg. Steven had nog geen van de boeken over het onderwerp gelezen. We hebben er samen anderhalf uur over zitten praten en toen besloot hij spontaan de film te maken. "Dit sluit feilloos aan op wat ik bedoelde met 'Schindler's List' en past precies in mijn filosofie", was zijn toelichting op het besluit. De verfilming moest zo authentiek mogelijk zijn. De slaven, acteurs en figuranten, moesten uit Afrika komen en mochten geen negers zijn die al door de Amerikaanse cultuur aangeraakt waren. De jonge Djimon Hounsou vertelde een paar staaltjes waaruit de oorspronkelijke benadering duidelijk wordt. "Mijn moeder was getuige van enkele opnamen en zei 's avonds onder het eten bezorgd tegen me: 'Pas op jongen, wat doen al die witte mensen met je?'. Onze familie bestond vroeger zelf uit slaven en dat wist mijn moeder maar al te goed. Dat is ook een pijnlijk aspect in het verhaal van 'Amistad': veel van de zwarte slaven waren voor hun gevangenneming zelf slavendrijvers in Afrika. Dat deden Afrikanen onder elkaar even hard. Het is dus iets van mensen in het algemeen."
"Er werd van ons een zeer indringende manier van acteren gevraagd. We moesten eigenlijk onze identiteit voor de camera veranderen. "Vergeet niet dat je geen slaaf bent" riep Steven Spielberg steeds. Dat gaf op een mysterieuze manier waardigheid, vooral omdat veel scènes letterlijk en figuurlijk pijn deden. We waren zwaar geketend en die kettingen waren geen studio-namaaksels, maar echt en loodzwaar. Ze schrijnden aan onze polsen en enkels wanneer we bewogen. Je laat het dan wel om je als een interessante filmster te gedragen. Je verandert en gaat volkomen over op lichaamstaal. Je voelt dat je helemaal in dienst komt te staan van het verhaal. En het drama 'Amistad' moest absoluut een keer verteld worden." Publicatie 5 maart 1998 |
Regisseur Steven Spielberg (links) en Morgan Freeman.
Anthony Hopkins neemt het als oud-president Adams op voor de slaven.
Djimon Hounsou.