Geschenk voor onze 'tropische parels'
Vijfendertig jaar jong is het Wereld Natuur Fonds geworden en daarom wordt er getrakteerd. Op baar geld, natuurlijk, maar ook op meedenken, ondersteunen en plannen maken. Omdat er al veel is bereikt maar nog altijd veel méér moet worden gedaan aan het beschermen van unieke natuurgebieden en bedreigde diersoorten.
Tom van 't Hof (rechts) en Siegfried Woldhek van het WMF: "Op alle eilanden
worden projecten gesteund.
Voor het eerst gaat het WNF, zo maakte deze organisatie afgelopen donderdag bekend, zich nu ook bezighouden met projecten op de Nederlandse Antillen en Aruba om de bedreigingen van deze tropische parels in de kroon van ons Koninkrijk het hoofd te helpen bieden. Drieënhalf miljoen gulden ligt op tafel voor een periode van drie jaar. De klus moet samen met de eilandelijke overheden en lokale natuurbeschermingsorganisaties worden geklaard.
Wij trokken alvast de bergschoenen en flippers aan voor een kennismaking met de kwetsbare schoonheid van de onder- én bovenwaterwereld op Bonaire en Saba. Op zoek naar zeeschildpadden, sprookjesbossen, bont gekleurde papegaaien en metershoge cactussen.
door KIRSTEN COENRADIE
Bonaire
Met uitsterven bedreigde zeeschilpadden.
Op Bonaire, onze volgende stop, mankeert het niet aan lokaal enthousiasme. Hoewel opvallend is dat de kar meestal door niet-Boneirianen wordt getrokken. Acht organisaties popelen om ons over hun aanpak te vertellen. Hoe verschillend ook, één ding willen ze allemaal: het ongerepte en onbebouwde eilandje Klein Bonaire houden zoals het is. Voor de er nestelende zeeschildpadden die wereldwijd door verlies van leefgebied en illegale jacht in hun voortbestaan bedreigd worden. Voor de prachtige maar o zo kwetsbare koraalriffen vlak voor de kust. Ook voor de niet-duikers een openbaring: je waant je als snorkelaar in een tropisch aquarium tussen de felgekleurde vissen, sponsen en koralen. Zelfs de imposante barracuda die even zijn kop laat zien is meer interessant dan bedreigend.
In de onderhandelingen met de eigenaar van Klein Bonaire, die er hotels,
een casino en ander werelds vermaak plant, lijkt eindelijk een doorbraak
te komen; vorige week liet het eilandbestuur opmerkelijk slagvaardig weten
er geen bebouwing toe te staan. Het Wereld Natuur Fonds heeft de Stichting
Bescherming Klein Bonaire alvast een half miljoen gulden in het vooruitzicht
gesteld voor de aankoop van het kostelijke eiland waarvan de waarde wordt
geschat op vier en een half miljoen gulden.
Maar er is meer de moeite van het beschermen waard op Bonaire. Het Washington-Slagbaai Nationaal Park heeft al een beschermde status. Immense kandelaarcactussen, lage struikgewassen en de divi divi-boom met zijn naar een kant gewaaide kruin, afgewisseld met rotsformaties en baaien waar de golven ongenadig op beuken, versterken het desolate gevoel dat je bekruipt als je de urenlange tocht door dit in het noorden gelegen fascinerende ruige landschap maakt. Vijf soorten duiven zitten bij een poeltje, een gele zanger komt zomaar op je hand zitten. Zelfs de vanwege zijn hoog 'kooigehalte' de mannetjes leren heel makkelijk praten en zijn met hun gele kop en smaragdgroene veren opvallende verschijningen gesmokkelde geelvleugelamazone, de Lora, kun je er nog in het wild zien.
Groene leguaan: bedreigd.
De leguanen hebben het lastiger. Die hebben de prijs moeten betalen voor zich niet bedreigd voelen: grootscheeps worden ze bejaagd vanwege hun vlees. In Rose's uitspanning in Rincón wachtte ons wat dat betreft eerder die dag een cultuurschok: hadden we al bange vermoedens over het geritsel afkomstig uit een kartonnen doos, de komst van een politieauto geeft uitsluitsel. Drie met de poten op hun rug gebonden zieltogende leguanen worden aan de agenten getoond. Aan onze opluchting dat tegen dit dierenleed door de sterke arm zal worden opgetreden komt snel een einde als blijkt dat de agenten zelf de opdrachtgevers zijn. Of hun maaltijd nog niet klaar is, wordt ongeduldig geïnformeerd...
Ons verblijf in het Nationaal Park wordt onverwacht nog wat gerekt als we na afloop de poort secuur afgesloten aantreffen. Kennelijk heeft de bewaking vergeten bij te houden of er evenveel auto's uit als in het park zijn gekomen. We hadden het kunnen weten: beschermd tegen ontwikkeling is het park wel, een actief management is er nog niet. Noch het juridische etiket dat op de bescherming moet worden geplakt, waardoor kan worden opgetreden tegen overtredingen. De huidige boete van vijftig gulden voor het vangen van een Lora valt in het niet bij het gewin als de jacht wél slaagt.
En dan de mangrovebossen rondom Lac Bay in het zuiden van boemerang-vormig Bonaire. Na een tocht langs de zoutpannen, waar dankzij een dieet van garnalen zalmroze flamingo's bivakkeren, en voormalige slavenhutjes bereiken we Cai, waar het elke zondag feest is met muziek en stalletjes met eten en drinken. Tijdens ons bezoek treffen we een serene rust in de door een koraalrif bijna afgesloten baai.
Mangrovebos op Bonaire
Kayakken is de aangewezen manier om de lagune, aangewezen als internationaal belangrijk wetland, te verkennen. Kalli de Meijer, manager van het onderwaterpark van Bonaire, wijst ons op de waarde van de mangrovebossen als kraamkamer, toevluchtsoord en voedselbron van vissen. Maar ook een keur aan vogels houdt zich er op. Ook wordt door deze zich in het water voortkoloniserende, breed uitwaaierende bomen de invloed van het zout op het land geneutraliseerd en de kust verdedigd tegen afkalven. Uit het kraakheldere water haalt ze op groene tagliatelle lijkende slierten tevoorschijn: zeegras, onmisbaar voedsel voor de groene zeeschildpadden. Volgens haar even kwetsbaar als het koraalrif.
Oceanografe én professioneel duikinstructrice Kalli de Meijer heeft de ongerepte open baai in amper vijf jaar tijd zien veranderen in een watersportcentrum met drie windsurfcentra, en clubs die kayak- en snorkeltoers organiseren. Gesprekken met alle gebruikers van de baai worden al gevoerd. Maar ook hier zou een managementsplan soelaas moeten bieden voor oprukkende bebouwing, stroperij van schildpadden en het leegvissen van de baai op de grote schelpdieren, de conches, waarop de vele treurige piramides van lege schelpen aan de wal wijzen.
Flamingo's in de zoutpannen van Bonaire
Betoverend is het in stilte door de kleine kanaaltjes te varen. Rode mangroves, de meest zoutminnende soort, met hun als tentakels in de lucht stekende wortels buigen zich als een poort over ons heen. In het water krioelt het van het leven. Allemaal van elkaar afhankelijk, allemaal wereldjes in wereldjes.
De Meijer benadrukt dat ze de deur absoluut niet dicht wil doen voor toerisme, maar dan wel graag in de vorm van ecotoerisme: "Als je nooit iets hebt gezien, ken je de waarde niet en kun je het ook niet beschermen. En bescherming is hard nodig. We praten zeker wat het koraalrif betreft over een tijdbom."
Publicatiedatum = 6 september 1997
