4 januari 1997
Gevoelstemperatuur
van min 28 graden
Van onze speciale verslaggevers - LEEUWARDEN, zaterdag
Uitgezwaaid door een uitbundig juichende staatssecretaris Erica Terpstra en onder zeer barre weersomstandigheden zijn vanochtend om half zes 300 wedstrijdrijders en 16.000 toertochtdeelnemers aan de vijftiende Elfstedentocht begonnen. Hen wacht een erbarmelijke strijd tegen de elementen.
Een snerpende oostenwind met een kracht van zes geselt de schaatsers tijdens de vroege uren. Bij een gure vorst van min acht geeft die 'poolstorm' een gevoelstemperatuur van 28 graden onder nul.
Naar verwachting zullen veel deelnemers sneuvelen en komt zeker 30 tot 40 procent niet aan de finish. Elfsteden-arts Jan Zijlstra is zelfs 'bang' voor de omstandigheden gedurende de ochtend geworden. Hij hoopt dat rijders zijn adviezen hebben opgevolgd. Alle uitstekende lichaamsdelen moeten met kleding en watervrije vaseline zijn beschermd. Ook de ogen zijn zeer kwetsbaar. Wie zonder bril schaatst, zal ernstige oogschade oplopen. Men moet ook vooral met de ogen blijven knipperen.
Gevaar
"Iedereen moet erg goed van de gevaarlijke omstandigheden zijn doordrongen en zo nodig nog tijdens de tocht maatregelen treffen", aldus Zijlstra.
Ziekenhuizen, EHBO, medici en ambulances zijn al sinds half zes vanochtend in opperste staat van paraatheid.
In de loop van de dag gaat de wind luwen en loopt de temperatuur op tot zo'n vier graden onder nul. Echter, in de avond kunnen velen weer een mokerslag verwachten, want het kwik daalt dan weer tot min acht.
Zwartrijders
Onderweg zal er zeer streng worden opgetreden tegen zwartrijders en mensen die de baan betreden, zo liet Henk Kroes weten. De organisatie kent in dat opzicht geen mededogen.
De provincie Friesland is hermetisch afgesloten voor alle verkeer. Leeuwarden is al sinds gistermiddag afgesloten. Toeschouwers worden met het openbaar vervoer naar hun favoriete plek gebracht.
Zoals het er nu uitziet kan iedere Elfstedenrijder door Sneek schaatsen, maar de bussen blijven klaar staan voor eventueel vervoer. Wel is de stempelpost van het hartje van de stad naar de noordkant op de Zwette richting Scharnegoutum verhuisd, waardoor er in de stad geen extra belasting van de ijsvloer is.
Kluunplaatsen
Er hoeft slechts 300 tot 350 meter te worden gekluund en dat is naar Elfsteden-maatstaven bijzonder weinig. Op de route zijn zeven kluunplaatsen aangebracht: tunnel Rijksweg Bolsward, lage overkluizing Witmarsum, spoorbrug Harlingen, stuw Harlingen/Wijnaldum, dam en tunnel Getswerderzijl en de dam Franeker.
IJsmeester Piet Venema waarschuwt de rijders voor het Slotermeer, waar men na Woudsend de baan links langs de walkant aan moet houden om naar Sloten te schaatsen. Wie dat niet doet en rechtdoor oversteekt, wordt zonder pardon gediskwalificeerd. Takken, rode schilden en knipperlichten wijzen de schaatsers op de route. Verder dient men op de Dokkumer Ee op de uitgezette baan te blijven en die baan ligt vanaf Barthlehiem aan de linkerkant. Na het stempelen in de Bonifatius-stad moet men links op de baan en dus midden op de Dokkumer Ee blijven rijden.
De start nabij de Frieslandhal was vanochtend een enorm spektakel. Vanuit de kooi doken de wedstrijdschaatsers om half zes het duister in. Na een loop van 1400 meter bereikten zij de Zwette-Haven waar de schaatsen werden onder gebonden. Vervolgens koerst men richting Boksumerdam en de Zwette en barstte de strijd in alle hevigheid los.
Vroeg donker
Om twintig voor zes gingen de eerste toertochtschaatsers weg. Aanvankelijk was het de bedoeling om de groepen van 1000 schaatsers per kwartier te laten starten, maar dan zou de laatste meute pas om kwart voor elf kunnen vertrekken. In verband met de vroege duisternis (de Elfstedentocht wordt in de prille winter verreden) en de zware omstandigheden besloot het bestuur de groepen om de tien minuten los te laten. De laatste schaatsers vertrokken rond kwart voor tien.
Van de Elfstedenrijders zijn ruim 4000 potentiële deelnemers ingeloot. Waarschijnlijk zal het ledenbestand behoorlijk geschoond kunnen worden als er veel uitvallers zijn.
De wedstrijdrijders die een Elfstedenkruisje willen behalen, moeten binnen 20 procent van de rijtijd van de winnaar finishen. Het bestuur kan dat nadien nog wijzigen. Voor de vrouwen geldt een percentage van 30 procent. De eindcontrole voor de toertochtrijders sluit in Leeuwarden om 24.00 uur. De controleposten in Harlingen, Franeker en Dokkum worden respectievelijk om 18.15 uur, 19.00 uur en 23.00 uur gesloten, of zoveel vroeger als het bestuur dat noodzakelijk acht.
