BRUSSEL - De Europese Commissie heeft gisteren een recordboete van 855 miljoen opgelegd aan acht ondernemingen omdat ze tijdens het grootste deel van de jaren '90 geheime kartels vormden voor twaalf soorten vitaminen. Daardoor werd de prijs van talloze producten, van koekjes tot cosmetica en veevoer, kunstmatig opgedreven.

BASF kreeg een boete van €296 miljoen. (Foto: EPA)

De hoogste boete kreeg aanstichter en wereldmarktleider Hoffmann-La Roche. De Zwitsers moeten liefst 462 miljoen aan Brussel betalen. Het Duitse BASF behoorde volgens eurocommissaris Mario Monti (Mededinging) ook tot de hoofdrolspelers en moet daarom 296 miljoen ophoesten. In Nederland behoort Solvay Pharmaceuticals tot de samenzweerders. Deze dochter van het Belgische moederconcern kreeg een boete van 9 miljoen opgelegd. Andere schuldigen zijn het Franse Aventis, het Duitse Merck en de Japanse bedrijven Daiichi, Eisai en Takeda.

"Dit is de schadelijkste groep kartels die de commissie ooit heeft onderzocht", stelde Monti gisteren in een toelichting. "Door hun geheime afspraken konden de ondernemingen hogere prijzen vragen dan wanneer de vrije markt zijn werk had gedaan en werden consumenten benadeeld. Wat het bijzonder onaanvaardbaar maakt, is dat het om stoffen gaat die een vitaal bestanddeel zijn van voeding."

Volgens Monti opereerde het kartel als een zeer professionele organisatie en waren de topmensen van de bedrijven erbij betrokken. Op geheime bijeenkomsten werden prijzen vastgesteld en verkoopquota toegewezen. Gevraagd naar de schade voor consumenten, wees Monti erop dat de omvang van de Europese markt voor vitamine C in geld gemeten meer dan de helft inzakte nadat het kartel in '95 werd opgeheven.

De boete is met afstand de hoogste die de commissie ooit aan een kartel heeft opgelegd. Tot nu toe voerde de zeevaart-alliantie Trans-Atlantic Conference Agreement (TACA) de lijst aan met een straf van 273 miljoen in 1998.

Behalve door de hoogte van de boete valt de vitaminezaak op door de rol van Aventis. Dit Franse bedrijf kreeg volledige immuniteit voor zijn deelname aan de kartels voor vitamine A en E, omdat de Fransen als eersten uit de school hebben geklapt tegenover de commissie. In ruil voor hun medewerking werd de boete van Aventis, zo'n 113 miljoen, volledig kwijtgescholden. Het concern hoeft alleen 5 miljoen te betalen voor zijn deelname aan het vitamine D3-kartel.

Het is de eerste keer dat Brussel een boete volledig kwijtscheldt op grond van de bestaande clementieregels. Monti moedigde bedrijven gisteren aan ook in andere zaken deze kans te grijpen. Ook Hoffmann-la Roche en BASF hebben in een vroeg stadium de commissie medewerking verleend. Hun boetes zijn daarom met 50% verminderd. De andere boosdoeners hebben eveneens korting gekregen, afhankelijk van hun loslippigheid.

De betrokken bedrijven zijn eerder al in de VS stevig aangepakt voor hetzelfde vergrijp. Toen moest Hoffmann-La Roche $500 miljoen betalen en BASF $225 miljoen. Roche trof in '99 al zo'n 3,65 miljard aan voorzieningen om alle boetes wereldwijd te kunnen betalen.

De Zwitsers hebben nog niet besloten of ze tegen de boetes in beroep gaan bij het Europese Hof van Justitie, BASF doet dat in ieder geval wel. Het bedrijf noemde de boete gisteren 'onevenredig hoog'. De bedrijven hebben drie maanden de tijd om te betalen of in beroep te gaan.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 22 november 2001