FRANKFURT - Zowel de Europese Centrale Bank (ECB) als de Bank of England hebben gisteren de rente met een half procentpunt verlaagd. Zij doen dit in navolging van Fed-president Alan Greenspan die eerder deze week al een half procentpunt van de rente in de Verenigde Staten afdeed.

De renteverlaging in Europa van gisteren was groter dan verwacht, en bedoeld om te voorkomen dat de wereldeconomie voor het eerst sinds tien jaar in een recessie terechtkomt. Het rentetarief van de ECB ging omlaag naar 3,25%; de Bank of England liet de rente naar 4% zakken.

ECB-president Duisenberg was duidelijk in zijn verklaring: "We zijn harder getroffen door de gebeurtenissen van de elfde september dan we dachten. Het herstel volgend jaar zal bescheiden en langzaam zijn."

Op zijn maandelijkse persconferentie zei Duisenberg dat de inflatie snel genoeg op zijn retour is, waardoor de ECB zich een behoorlijke rentestap kan veroorloven. Begin volgend jaar zal de inflatie in de eurozone (nu nog 2,4%) weer onder de gewenste grens van 2% duiken.

Het nieuwe gevaar heet recessie. Japan zit er al in; de VS hebben nog één negatief kwartaal nodig voordat het land ook in zo'n situatie van economische krimp duikt. Europa heeft de eerder gehanteerde groeiraming van 2% al laten varen. Duisenberg wil echter nog niet denken aan een recessie in Europa.

De Europese Commissie gaat voor dit jaar uit van een economische groei van 1,7% voor de eurozone. Voor volgend jaar rekent Brussel op een toename van 1,8%.

Ondanks de economische problemen in Duitsland - de grootste economie binnen de eurozone - gaat Duisenberg ervan uit dat Europa toch economische groei blijft houden, al kan die groei in enig kwartaal dichtbij nul komen. "Het herstel volgend jaar zal in de eerste helft komen, maar het zal mondjesmaat zijn en langzaam gaan." Het Internationaal Monetair Fonds schroefde onlangs zijn groeiraming voor Europa terug van 2,5 naar 1,6%.

Het lijkt een wedstrijd te worden tussen de centrale banken wie de rente het snelst en het meest kan verlagen, maar de bodem komt in zicht. De Japanse rente is vrijwel nul, de Amerikaanse 2% en de Europese nu dus 3,25%.

Analisten waren gisteren verrast door de ferme stap van de ECB. Zij hadden namelijk gerekend op een renteverlaging van slechts een kwart procentpunt. De grotere verlaging wordt aan de ene kant als een teken van autonomie en doortastendheid van de ECB gezien; aan de andere kant gebeurt zoiets niet voor niets: de dreiging van een recessie is blijkbaar reëel geworden.

Volgens de meeste analisten heeft de ECB voor dit jaar haar kruit wel verschoten, maar in januari volgend jaar zien ze alweer kans voor een volgende renteverlaging van de ECB.

Europa dacht lange tijd de dans te ontspringen aan 'de kou die momenteel heerst aan de andere kant van de oceaan', maar de rentestap van de ECB geeft wel anders aan. De werkloosheid in Europa loopt weer op. En het consumentenvertrouwen is in navolging van VS en Japan, ook in de eurolanden gedaald tot beneden het niveau van begin jaren negentig.

De industriële productie in Duitsland daalt snel, zo bleek gisteren, de orderboeken worden er dunner en de Duitse werkloosheid dreigt weer boven de vier miljoen te komen.

In Engeland valt de schade nog mee. Maar de Bank of England liet gisteren weten ervan uit te gaan dat de situatie gaat verslechteren nu er steeds meer mensen zonder werk komen te zitten.

Zolang de VS een lage inflatie hebben kan Greenspan nog even doorgaan met renteverlagingen, al wordt zijn wapen wel steeds botter naarmate het effect uitblijft en hij geen armslag meer heeft. Niettemin dwong hij met zijn stap van afgelopen dinsdag, Europa wel tot actie.

Een renteverlaging door de ECB zat al een hele tijd in de pen, maar bleef uit omdat de inflatie nog te hoog was en omdat de 'politiek' de vorige weken te veel druk uitoefende op Duisenberg. Daardoor kon de bankpresident niet bewegen zonder de schijn te wekken dat hij aan de leiband van de Europese ministers van Financiën liep.

In de eurolanden werd de rentestap van Duisenberg gisteren met gejuich begroet. Vooral in Duitsland en Frankrijk was de stemming opgetogen.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 9 november 2001