De eerste bewindsman die onlangs sneuvelde, was minister van Spoorwegen Nikolaj Aksjonenko, een oud-dienaar van zowel Boris Jeltsin als van de zakentycoon Boris Berezovski, die op dit moment als verdachte in een aantal mega-fraudezaken - hij zou onder andere de luchtvaartmaatschappij Aeroflot financieel hebben leeggezogen - "De Tsjekisten zijn in opmars!" kopte een Moskouse krant deze week, verwijzend naar de Tsjeka, de voorloper van de KGB, de Russische veiligheidsdienst die nu als de FSB door het leven gaat. Legt president Vladimir Poetin dezer dagen de laatste hand aan de invoering van de politiestaat?

President Poetin (Foto: EPA)

Integendeel, menen waarnemers. De gezamenlijke actie vanuit het FSB-hoofdkwartier aan de Loebjanka in hartje Moskou en door het Russische openbaar ministerie is erop gericht om de laatste restjes van de Jeltsin-kliek uit het Kremlin te verdrijven. Dit als antwoord op de corruptie- en zelfsverrijkingspraktijken in de hogere echelons van de macht die in het Jeltsin-tijdperk schering en inslag waren en die tot op de dag van vandaag schaamteloos worden voorgezet.

Een gouden leven van dure privé-reizen, scabreus saunabezoek, avonden in restaurants, het laten bouwen van villa's, de aanschaf van Mercedessen en zelfs vliegtuigen, alles op kosten van het staatsbudget, wordt door veel bewindslieden en hun familieleden nog steeds geleid.

Maar de 'tsjekisten' (verzamelnaam voor een nieuw soort fatsoensrakkers binnen de Russische machtsministeries) pikken het niet langer. Zonder dat ze de zegeningen van het kapitalisme en de markt ontkennen, willen ze schoon schip maken. En dit kennelijk met de zegen van Poetin, die verwoed Engels leert, de wereld afreist, Washington steunt in de strijd tegen het terrorisme en buitenlandse investeerders onlangs persoonlijk paaide in Moskou. De schoonmaakoperatie past volgens waarnemers in de poging van de 48-jarige Kremlinleider om zo snel mogelijk het imago van een doorsnee westerse leider te krijgen.

in vrijwillige ballingschap in het buitenland zit. De boomlange Aksjonenko, ooit getipt als premier, wordt er nu van verdacht alleen al vorig jaar 370 miljoen dollar (ruim driekwart miljard gulden) 'oneigenlijk' te hebben aangewend, wat het Russische jargon is voor 'gestolen'.

Aksjonenko ontkent de beschuldigingen in alle toonaarden en ging onlangs tot zeven december op vakantie. Maar slechts weinigen geloven dat hij daarvan zal terugkeren, ook al heeft hij gedreigd "de zaak persoonlijk met Poetin" te zullen bespreken. Jeltsin verschafte destijds als een tsaar de grootste dieven absolutie, maar de periode dat ministers beschermd worden door de president en buiten de wet staan lijkt voorbij.

Ook de dagen van de minister van Perszaken Vladimir Lesin en zelfs die van de voorheen ongekend populaire Sergej Sjoigoe, de minister van Rampenbestrijding, lijken geteld nadat er vorige week ook in hun burelen invallen van het openbaar ministerie zijn geweest.

De actie, die begon als een zoektocht naar verdwenen miljarden roebels maar al snel een politiek karakter kreeg, wordt aangestuurd door oud-premier Sergej Stepasjin, nu hoofd van de Russische Rekenkamer. "De huidige ontwikkelingen kun je gerust omschrijven als de eerste echte poging van Poetin om zich te ontdoen van het Jeltsin-team", zegt Aleksej Zoedin van het Moskouse Centrum voor Politieke Technologie.

De bejaarde Boris Nikolajevitsj geniet met zijn gezin op zijn regeringsdatsja in de bossen buiten Moskou van zijn pensioen. Na zijn aftreden op 31 december 1999 kregen Jeltsin en zijn familie van Poetin de garantie voor strafrechtelijke immuniteit. De aanvoerder van het 'roverskapitalisme' dat onder Jeltsin kon bloeien, zal derhalve zelf nooit ter verantwoording kunnen worden geroepen. Maar ook dat tij kan keren, zeker waar het Jeltsins familie betreft.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 9 november 2001