LONDEN - De Nederlandse regering is woedend dat zij voor de tweede keer binnen veertien dagen na de EU-top in Gent is gepasseerd door de grote Europese landen voor speciaal overleg over de oorlog in Afghanistan. Pas na een door Kok gepleegd telefoontje aan organisator Blair kreeg ook onze premier een uitnodiging op zak.

De Britse premier Tony Blair had eerst alleen de Duitse bondskanselier Schröder en de Franse president Chirac uitgenodigd voor het late diner gisteravond in zijn Londense ambtswoning Downingstreet 10. Hij wilde hen informeren over zijn bezoek aan de Amerikaanse president Bush, dat woensdag plaatsheeft.

Na protesten van de andere grote landen mochten ook de Spaanse premier Aznar, de Italiaanse premier Berlusconi, de Franse premier Jospin en de Belgische premier Verhofstadt als EU-voorzitter aanschuiven aan het diner.

Nederland was ondanks de goede verhoudingen noch op de hoogte, noch uitgenodigd door de Britten. Premier Kok hoorde er pas van nadat de Belgische premier Verhofstadt door Blair voor het onderonsje was gebeld. Kok was zo boos dat hij meteen met Londen belde over de besloten ontmoeting. Na een pittige woordenwisseling mocht ook hij van de Britse premier komen. Officieel heet het dat onze premier eveneens was uitgenodigd. Halsoverkop vloog Kok hierop naar Londen.

GroenLinks vindt dat de Nederlandse regering niet serieus wordt genomen in de EU en heeft over de rel een spoeddebat in de Tweede Kamer aangevraagd. Dit debat zal deze week nog plaatshebben. "Het is een regelrechte schoffering", aldus GroenLinks. VVD en CDA vinden het niet erg netjes dat Kok aanvankelijk niet was uitgenodigd. Weisglas (VVD): "Kok moet er vanzelfsprekend bij zijn. Ik ben blij dat hij niet mokkend in Amsterdam achter de aardappelen is blijven zitten."

CDA'er Verhagen steunt de verlate reis van de premier naar Londen ook. Als Europa zich steeds zo solidair opstelt in de strijd tegen het terrorisme, is het niet meer dan normaal om alle lidstaten uit te nodigen voor zo'n overleg, vindt Verhagen. Koenders (PvdA) prees de alerte reactie van Kok, maar benadrukte tegen ongelijke behandeling van gelijkwaardige EU-lidstaten te zijn. "Dit mag nooit meer gebeuren", aldus Kamerlid Koenders.

In kringen van Buitenlandse Zaken wordt de hele gang van zaken voor het Londense diner als een afgang bestempeld. Het werpt ook een ander licht op de zogenaamde Apeldoorn-conferentie, die vorig jaar in het leven is geroepen om de goede banden tussen Nederland en Groot-Brittannië te bevestigen. Vandaag wordt deze conferentie in Edinburgh gehouden in aanwezigheid van de Britse staatssecretaris Peter Haines van Europa en staatssecretaris Dick Benschop.

Premier Blair stelde de EU-leiders gisteravond onder meer op de hoogte van zijn recente reis naar het Midden-Oosten en de plannen om Britse en Amerikaanse grondtroepen Noord-Afghanistan binnen te laten trekken om een bruggenhoofd voor humanitaire hulp te vestigen te midden van vijandige Taliban-soldaten. De actie dient te zijn afgerond voor de inval van de bitter koude Afghaanse winter over drie weken.

De bedoeling is hulpgoederen te leveren aan honderdduizenden vluchtelingen. Volgens Britse politici en militairen moet de invasie ook de aandacht afleiden van de in de wereld zwaar bekritiseerde bombardementen op Afghanistan. Door de humanitaire hulp via militairen hopen Bush en Blair de critici van de oorlog de mond te snoeren en moslimstaten te overtuigen van hun goede bedoelingen.

Londen en Washington hebben duizenden speciale troepen, waaronder Britse mariniers en de Amerikaanse Tiende Bergdivisie, klaar staan om vanuit Oezbekistan met steun van de Noordelijke Alliantie door de Taliban-linies heen te breken.

De dominante positie in de lucht boven Afghanistan moet ervoor zorgen dat de grondtroepen veilig kunnen opereren. Zowel Groot-Brittannië als de VS hopen erop dat de Noordelijke Alliantie het merendeel van de echte gevechtshandelingen voor haar rekening zal nemen.

zoek naar gerelateerde artikelen

zo 4 november 2001