DEN HAAG - De ESF-affaire zou Nederland wel eens een schadepost kunnen opleveren van maximaal 1,3 miljard. Dat hebben financiële deskundigen berekend die maandag en dinsdag de hoorzitting in de Tweede Kamer hebben bijgewoond over de wijze waarop in Nederland met subsidies uit het Europees Sociaal Fonds (ESF) is omgesprongen.
De in de advieswereld werkzame deskundigen, die niet met hun naam in de krant willen - "Wij adviseren zowel Kamerleden als ambtenaren van de Europese Commissie en willen niet in de vuurlinie komen te staan" - vinden dat de onderste steen van de ESF-affaire tijdens de hoorzitting absoluut niet boven water is gekomen. "Zelfs Henk Koning en zijn commissieleden hebben de Kamer geen voldoende duidelijkheid verschaft."
Het schadebedrag bestaat uit een reeks componenten. Daarbij moet in het oog worden gehouden dat de ESF-periode 1994-1999 - waar het om gaat - uit twee blokken van drie jaar bestaat. In het eerste blok van 1994 tot en met 1996, waarin 40% van het totaal voor Nederland bestemde ESF-geld is uitgekeerd, gaat het om drie verschillende schadebedragen.
Ten eerste claimt Brussel Hfl.417 miljoen als correctie op projecten waar onregelmatigheden hebben plaatsgevonden. Dit bedrag is gebaseerd op eigen onderzoek van het ministerie van Sociale Zaken. Ten tweede is er zo'n Hfl.200 miljoen aan ESF-bedragen aan ons land uitbetaald, maar nog niet verantwoord. Brussel vordert hiervan bij wijze van voorschot alvast zo'n Hfl.30 miljoen terug. Ten derde wil de Europese Commissie ongeveer Hfl.5 miljoen vangen van Nederlandse projecten die door Brussel zelf zijn onderzocht.
In het tweede blok van 1997 tot en met 1999 is 60% van het voor Nederland bestemde ESF-geld besteed; veel meer dus dan de 40% uit de eerste periode. De commissie-Koning stelt dat de financiële huishouding in dit blok sterk is verbeterd en dat er sprake is van "onderrealisatie'', dat wil zeggen dat het budget niet volledig is benut omdat projecten kleiner uitvielen dan begroot. Maar volgens de eerder aangehaalde deskundigen is het geld tot de laatste cent opgemaakt en bleef de administratie uiterst zwak. "Het gaat om dezelfde soort puinzooi." Daarom schatten zij dat Brussel hier met een claim van minimaal Hfl.600 miljoen op de proppen kan komen.
Daarnaast kwam er dinsdagavond bij de registeraccountant Peter Schimmel, lid van de commissie-Koning, een aap uit de mouw. Op een vraag van VVD'er Kamp maakte hij bekend dat Arbeidsvoorziening "meerdere" van de eigen Centra voor Vakopleiding uit de ESF-pot heeft betaald. Koning voegde daar aan toe dat dit al was "gecorrigeerd", maar de financiële deskundigen in de zaal vielen bijna van hun stoel. "ESF-geld besteden voor dergelijke centra is absoluut tegen de Brusselse regelgeving. Naar mogelijke fraude rond de Centra voor Vakopleiding loopt een onderzoek van het openbaar ministerie. Nu wordt vanuit de commissie-Koning open en bloot gezegd dat deze centra zijn betaald uit ESF-gelden die voor banen- en scholingsprojecten zijn bestemd." Mocht Brussel dit geld ook terugvorderen, dan gaat het zeer waarschijnlijk om vele tientallen miljoenen guldens, aldus de financiële experts.
De optelsom van al deze bedragen uit beide driejarige blokken is ongeveer Hfl.1,3 miljard. De financiële deskundigen zijn verbaasd dat Koning tijdens de hoorzitting met zo veel woorden zei dat het misschien maar beter is dat niet alle 'onregelmatigheden' met ESF-subsidies in zijn eind augustus uitgebrachte rapport staan vermeld. "Elk miljoen aan onregelmatigheden dat je extra meldt, geef je weg aan Brussel", aldus Koning.
Hiermee lijkt Koning aan te geven dat er veel meer niet in de haak was. Uiterlijk juni 2002 moet Nederland de ESF-afrekening over de gehele periode 1994-1999 bij Brussel inleveren. "Dat wordt een zware dobber", aldus de experts.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}