DEN HAAG - Het prestigieuze antifileplan voor de Randstad van verkeersminister Netelenbos dreigt in rook op te gaan door fors stijgende kosten. Een groot deel van de verbeteringen aan snelwegen en het spoor die noodzakelijk zijn om de bereikbaarheid in ons land te verbeteren, staat daardoor op de tocht.

Die alarmerende conclusie trekken onderzoekers van de Vrije Universiteit in Amsterdam na het doorlichten van het Bereikbaarheidsoffensief (BOR) van de bewindsvrouw. De Tweede Kamer is geschrokken en eist dat de minister volledige openheid van zaken geeft.

Het BOR, dat vorig jaar met veel tamtam werd gepresenteerd, moet de bereikbaarheid in ons land grondig verbeteren. Hiervoor is tot 2010 tien miljard gulden gereserveerd. Op het programma staan onder meer de aanleg van een tweede Coentunnel, de verbreding van de rijksweg A12 en de aanleg van een lightrailverbinding in de Randstad.

Uit het nog vertrouwelijke onderzoek van de VU, dat in opdracht is verricht van de brancheorganisatie van wegenbouwers Vianed, blijkt echter dat er ernstig getwijfeld mag worden aan de realisatie hiervan. Een groot aantal factoren zorgt voor zoveel extra kosten, dat een belangrijk deel van de projecten uit het BOR zelfs niet kunnen worden uitgevoerd.

De VU onderzocht vier van in totaal veertien factoren die het bereikbaarheidsoffensief kunnen ondermijnen. Door de stijgingen van de asfaltprijs, de loonkosten, de verhoging van het btw-tarief en de gevolgen van een nog in te voeren belasting op delfstoffen is er vorig jaar al minimaal 153 en maximaal 427 miljoen gulden verdampt. "We kunnen stellen dat de beschikbare middelen alleen al in het eerste jaar 1,5 tot 4,3 procent lager zullen uitvallen", concluderen de VU-onderzoekers.

Daar bovenop komt volgens Vianed de sinds 1999 fors gestegen brandstofprijs, vanuit de wetenschap dat het brandstofaandeel op een wegenbouwproject gemiddeld zeven procent bedraagt. Hieruit blijkt dat in één jaar tijd nog eens 400 miljoen gulden verloren is gegaan. Geconcludeerd wordt dat vijf van de veertien volume beïnvloedende factoren in één jaar tijd hebben gezorgd voor een maximale verdamping van 826 miljoen gulden. De andere, nog niet onderzochte factoren, kunnen volgens het VU-onderzoek de financiering van het BOR nog verder uithollen.

VVD en CDA reageren onthutst op de uitkomsten van het onderzoek. "Dit is zorgelijk. Er is actie van de minister nodig", zegt het VVD-Kamerlid Hofstra. "Gelukkig heeft het kabinet Kok-2 veel extra geld uitgetrokken voor wegen en openbaar vervoer, naar verhouding zelfs meer dan voor zorg en onderwijs, maar dat geld lijkt nu te verdampen door allerlei extra (hoge) kosten."

De liberalen gaan de kwestie binnenkort aan de orde stellen bij de behandeling van de begroting van minister Netelenbos. "De minister moet uitleggen waar al het extra geld voor gebruikt wordt en hoe zij deze problemen gaat oplossen. Plannen versoberen of andere prioriteiten stellen?" vraagt Hofstra zich ongerust af.

CDA-woordvoerder Eurlings is zich ook "rot geschrokken" van de uitkomsten. "Als dit waar is, dan is dat dramatisch. Heel Nederland slibt dicht op de wegen en het spoor en het enige wapen waarmee de minister de strijd wilde aanbinden, het bereikbaarheidsplan, dreigt nu weg te vloeien. Twee paarse kabinetten hebben zeven jaar stilstand gebracht in de uitbreiding van extra capaciteit voor auto's en spoor. Het enige concrete waar de minister nu mee bezig is, lijkt nu ook nog in het honderd te lopen", aldus Eurlings.

"De minister moet af van het waanidee dat zij de files kan oplossen door de invoering van beprijzing, zonder extra wegen en spoorlijnen aan te leggen. Zij moet de burgers garanderen dat de knelpunten in het vervoer worden opgelost. Dat kan echter alleen door wel degelijk extra capaciteit te bouwen op de weg en het spoor", zegt de CDA'er die net als de VVD de minister aan de tand wil voelen over de kwestie.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 19 oktober 2001