ROME - Als stand-in voor aanvoerder Mark van Bommel deed hij het meestal goed. Anders, maar goed. En hij scoorde. Tegen Fortuna Sittard, Nantes en Roda JC. Die laatste, tevens de winnende, berustte niet op toeval. Het betrof een nog mooiere uitvoering van zijn volley in Frankrijk, gemaakt op 11 september. Hoewel die treffer louter statistische waarde had en samen met veel vreedzame illusies onder het puin van het WTC verdween, was ook deze doffe knal kenmerkend voor zijn technische volmaaktheid. John de Jong: middenvelder van PSV en meester van de eenvoud.

John de Jong in Rome.

De Jong (24) is een autodidact op voetbalschoenen. Trainers koestert hij vooral vanwege het vertrouwen dat hij altijd heeft gekregen. "Ze hebben me het gevoel gegeven dat ik belangrijk kon zijn in een elftal." Heini Otto, Rob Meppelink, Mark Wotte. Invloedrijke trainers in Den Haag. Wotte nam hem mee naar FC Utrecht en had zodoende een wezenlijk aandeel in zijn ontwikkeling, maar de oorsprong ligt toch vooral bij De Jong zelf. "Puur door te kijken en te luisteren naar de beste spelers om me heen ben ik een betere voetballer geworden."

John de Jong in Rome.

Hij observeerde niet alleen aanvallers. "Ik keek overal naar, omdat ik op diverse posities speel." Dik Heesen fungeerde als centrumverdediger toen De Jong op achttienjarige leeftijd naar de A-selectie van ADO Den Haag werd overgeheveld. "Heesen had een groot tactisch inzicht. Misschien niet het postuur om een supergrote voetballer te worden, maar hij gaf leiding en was er altijd voor de jonge jongens."

Edwin Grünholz, grillig en geniaal, zal door menigeen niet direct als een leermeester worden erkend. De Jong had er echter baat bij. "De beste spelers hebben niet altijd gelijk. Ik vormde een eigen mening door de juiste dingen op te pikken. Grünholz had bijvoorbeeld de gave om altijd ruimte te vinden voor een geplaatst schot, hoe klein de hoek ook was. Hij had zo'n mooie, vaste trap en bleef dan ijzig kalm. 'Zet je standbeen vast en zoek een hoek uit', zei hij. In het heetst van de strijd wilde ik nog te vaak wild uithalen. Dan vloog ik meestal zelf de lucht in."

Bij FC Utrecht zette De Jong de zelfstudie automatisch voort. Voor Heesen kwamen de routiniers Alfons Groenendijk en Mitchell van der Gaag in de plaats; Michael Mols nam zonder het te weten de rol van Grünholz over. "Groenendijk en Van der Gaag hadden aan de top geroken en in het buitenland gespeeld. En met Mols heb ik nog enige tijd een spitsenkoppel gevormd. Het was zijn beste periode, hij kon alles. Altijd aanspeelbaar en het vermogen zich vrij te spelen met een man in zijn rug. Voor mij ideaal; ik kon van zijn klasse profiteren."

Hij heeft de Haagse Schilderswijk nog in schoonheid leren kennen. Toen er nog op straat gevoetbald kon worden. Lang duurde dat niet. "Ik kon soms hele middagen niet buiten een balletje trappen. Te veel onrust in de buurt." De Jong verhuisde toen hij twaalf was. Een typische straatvoetballer, zoals Grünholz dat immer is gebleven, werd hij nooit. "Ik heb veel geleerd op straat, maar ben geen pingeldoos. Ik keek ook nooit naar jongens die drie man op snelheid voorbij liepen. De eenvoud vind ik mooier. Misschien komt het omdat ik niet zo explosief ben. Dan bedenk je vooraf al wat je moet doen en raak je de bal vaker maar één keer."

Het leerproces - "Ik vroeg er nooit naar, maar pikte het spelenderwijs op" - en de weg der geleidelijkheid (ADO Den Haag, FC Utrecht, PSV) maakten het raspaard uit de Haagse stal tot wat hij nu is: de stilist op het middenveld van PSV. "Ik besef wel dat het kennelijk nog niet goed genoeg is om op dit niveau een vaste waarde te zijn. Anders had ik er al gestaan", zegt De Jong met gevoel voor realisme.

"Misschien dat mensen mijn houding en spel aan achteloosheid koppelen, maar zo ben ik niet. Ik geef altijd 110 procent, plaats mezelf nooit boven het team. Ik besef dat het minder opvalt. Een neef van mij zei laatst tegen me: 'Kies eens puur voor jezelf, houd die bal wat langer vast.' Spelers die heel bedrijvig zijn en voortdurend acties maken, vallen sneller op dan wat ik doe. Als je langer in balbezit bent, blijft het ook langer hangen. De vraag is, wat effectiever is."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 16 oktober 2001