AMSTERDAM - De afgrijselijke aanslag op het World Trade Center op 11 september jl. heeft méér vernietigd dan zesduizend mensenlevens en meer schade aangericht dan het ineenstorten van kostbare gebouwen. De gehele wereldeconomie is erdoor getroffen, luchtvaartmaatschappijen dreigen tenonder te gaan en de militaire spanningen zijn sinds de Tweede Wereldoorlog niet meer zo groot geweest. Maar een langdurig na-ijlend effect is de enorme vertrouwenscrisis die is ontstaan tussen de wereld van de islam en het min of meer christelijke westen.

Nu het vrijwel vaststaat dat de terreuraanslag is beraamd en uitgevoerd door islamitische fundamentalisten, blijkt Europa en in het bijzonder ons land, lang niet zo tolerant te zijn als we wel gedacht hadden. Moslims voelen zich bedreigd, moskeeën worden beklad, mensen met een arabisch uiterlijk worden beledigd, gemeden of gewantrouwd en onze zo hoog geprezen 'multiculturele samenleving' blijkt een tijdbom te zijn die jarenlang slechts in dun cadeaupapier was verpakt.

Minister-president Wim Kok wordt door zijn voorlichters naar moskeeën gestuurd om de ergste ongerustheid te dempen. Hij verzekert zijn gehoor, vermoedelijk tegen beter weten in, dat het terrorisme waar we allemaal tegen zijn, helemaal niets met de islam te maken heeft. Inmiddels werden ongeveer 90 actiegroepen en vredesorganisaties actief om, net als in de jaren tachtig, krachtig te protesteren tegen de grootscheepse acties van Amerika. Destijds ging het om kruisraketten tegen de Sovjet-Unie, thans gaat het om de militaire bedreiging van Afghanistan met zijn fundamentalistische Taliban.

Het spreekt vanzelf dat het Interkerkelijk Vredesberaad met Mient-Jan Faber, weer genuanceerd stelling nam tegen de Verenigde Staten. Maar ook de Jonge Socialisten, het Platform tegen een Nieuwe Oorlog, het Anti Militaristisch Onderzoek Kollektief (AMOK), het Humanistisch Verbond, het X min Y Solidariteitsfonds, het Mosliminformatiecentrum en het Inspraakorgaan van de Turken bliezen onnadenkend hun bedenkelijke partijtje mee. Er waren natuurlijk ook de spandoeken en de borden met leuzen zoals Wraak is geen oplossing, Voer eendjes, geen oorlog en US out of everywhere (de VS moeten opdonderen). Curieus was de aanwezigheid van de groep 'Afghaanse Vrouwen in Nederland'. Zoals bekend zijn vrouwen in Afghanistan onder de Taliban volstrekt rechteloos en ze leiden daar nauwelijks nog een menswaardig bestaan.

Diverse islamitische autoriteiten in Nederland haastten zich om te verklaren dat de islam eigenlijk de meest vredelievende godsdienst is en dat hun geloofsgenoten terreur absoluut afwijzen. Maar recente enquêtes toonden aan dat een groot deel van onze allochtone mede-landers begrip konden opbrengen voor de misdaden van Osama bin Laden. Anderen wijzen erop dat ook onze westerse christelijke cultuur met bloed bevlekt is. En dat is ook zo. Zowel christelijke als islamitische fundamentalisten zijn potentiële terroristen en moordenaars. En het kwalijke is dat zij dat zijn uit naam van God c.q. Allah.

Hierdoor komt het dat velen, onder wie talrijke intellectuelen, al jarenlang iedere vorm van religie afzweren en een pleidooi houden voor het atheïsme. Zo schreef Rudy Kousbroek in het NRC/Handelsblad: Godsdienst is een bron van discriminatie, schijnheiligheid, sexisme, meten met twee maten en aangeleerde gevoelloosheid jegens anderen (1996). Prof. dr. Herman Philipse, hoogleraar filosofie te Leiden, droomde eveneens in het NRC/Handelsblad Van een wereld zonder religie (1994). En de Groningse econoom prof. Jan Pen stelde in het Parool (1991) Al die goden geven alleen maar herrie. Als fervente socialist, niet voorzien van enig theologische scholing, schreef hij dat het christendom bizar was en de God van het Oude Testament een schurk. Over de islamieten was hij snel uitgepraat: Die leven nog helemaal in de middeleeuwen.

De Portugese schrijver José Saramango, die in 1998 de Nobelprijs voor Literatuur ontving, kwam vorige week in het NCR/Handelsblad tot de conclusie Dat kennelijk in de naam van God alles is toegestaan. Zelfs de grootste misdaden. De geschiedenis leert ons dat dit klopt. Tijdens het begaan van weerzinwekkende wreedheden door de Duitsers in de Tweede Wereldoorlog stond op de gesp van hun militaire koppelriem: 'Gott mit uns' (God is met ons). José Saramango komt tot de conclusie dat goden alleen bestaan in het brein van mensen en dat het beter zou zijn helemaal geen god te hebben.

Deze en soortgelijke conclusies zijn de kwalijke consequenties van fundamentalistische acties, ideeën en stellingen. Omdat het al die gerenommeerde schrijvers kennelijk ontbreekt aan voldoende filosofische diepgang en praktisch religieus besef, verwarren ze religie met kerkelijke organisaties en God met dominees, rabbijnen, pastoors of imams. Er zijn nogal wat dokters die fouten maken, of die zelfs immorele dingen doen. Er zijn ook ziekenhuizen die niet zo goed zijn. Maar het is natuurlijk een absurde gedachtengang om op grond hiervan dan te concluderen dat de geneeskunde niet deugt en daarom dringend moet worden afgeschaft.

Wie God, Allah of Jehovah aanroept in een oorlog degradeert De Schepper tot een krijgsgod. Theologisch gezien heeft men het dan over een klassieke afgod van heidense volkeren. Indien religieuze leiders de moed zouden hebben alle kwalijke door mensen bedachte pseudo-vrome nonsens overboord te gooien en hun heilige boeken te interpreteren naar hun diepste essentie, kan er eindelijk wederzijds begrip ontstaan en een basis voor werkelijke vrede. Want een fundamentalistische terrorist die zich met een vliegtuig in een gebouw boort, doodt niet alleen duizenden onschuldige mensen, maar in feite ook zijn eigen God.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 6 oktober 2001