MOSKOU - Een even bizarre als tragische fout van het Oekraïense leger is vermoedelijk de oorzaak van de vliegramp met het Russische verkeersvliegtuig dat gistermiddag, op weg van Tel Aviv naar de Siberische stad Novosibirsk, plotseling van het radarscherm verdween en neerstortte in de Zwarte Zee.

(Foto: ANP)

Alle 77 inzittenden, van wie het merendeel Russische joden die naar Israël waren geëmigreerd en een bezoek wilden brengen aan hun geboorteland, kwamen om het leven. De piloot van een Armeens verkeersvliegtuig dat boven het ramptoestel vloog, zag hoe de Toepolev-154 van de luchtvaartmaatschappij Sibir explodeerde, in een duikvlucht kwam en bij het raken van het wateroppervlak nogmaals ontplofte.

Onder de passagiers was volgens de tv-zender NTV een persoon uit de noordelijke Kaukasus, het gebied van de separatistische Russische deelrepubliek Tsjetsjenië. Een terreurdaad kan volgens deskundigen niet worden uitgesloten. "Gezien de recente ontwikkelingen in de Verenigde Staten is een terroristische aanslag voor ons de eerste versie", aldus het hoofd van de FSB (de vroegere KGB) Nikolaj Patroesjev. Een derde oorzaak, technisch falen van het tien jaar oude toestel, van welk type er in de voormalige Sovjet-Unie nog ruim negenhonderd vliegen, is eveneens niet uitgesloten.

Kiev ontkende gisteravond in alle toonaarden dat het ramptoestel was geraakt door een luchtdoelraket, maar gaf toe de zaak te onderzoeken. "Alle raketten hebben een veiligheidssysteem, waarbij het projectiel zichzelf vernietigt zodra het van zijn koers af raakt", zo liet de Oekraïense minister van Defensie, Aleksandr Koezmoek, weten. De legeroefening zou volgens bronnen in Kiev op 320 kilometer afstand van de Toepolev ver buiten het bereik van de raketten hebben plaatsgevonden.

Volgens de Russische defensiespecialist Pavel Felgenhauer werd de militaire oefening op de Zwarte Zee echter gevolgd door zowel Oekraïense als Russische fregatten. "Het is zeer wel mogelijk dat vanaf daar projectielen zijn afgeschoten." Hij gaf toe dat de Oekraïense raketten weliswaar een zelfvernietigingsconstructie hebben, "maar dat deze meestal niet werkt". Ten tijde van de Sovjet-Unie zou volgens hem een soortgelijke blunder, waarbij een personenvliegtuig betrokken was, hebben plaatsgevonden boven de Oeral.

Het vinden van de zwarte doos, die mogelijk de oorzaak van de ramp kan blootleggen, zal ernstig worden bemoeilijkt omdat de Zwarte Zee op de onheilsplek bijna een kilometer diep is. De Russische president Vladimir Poetin liet zijn minister van Defensie Sergej Ivanov en FSB-chef Patroesjev gistermiddag voor spoedberaad naar het Kremlin komen en repte als eerste over een "mogelijke terroristische aanslag". Later op de avond verklaarde Poetin niet te geloven in de blunder-versie. "Er is geen enkele reden om de Oekraïense autoriteiten te wantrouwen."

De Israëlische regering had de luchthaven Ben Goerion, vanwaar de Toepolev was vertrokken, onmiddellijk na het ongeluk voor alle luchtverkeer gesloten. Later op de avond kwam het vliegverkeer vanuit Tel Aviv weer op gang. De ramp met de Toepolev betekent opnieuw een slag voor de ruim miljoen Israëli's uit de voormalige Sovjet-Unie, na de Palestijnse zelfmoordaanslag in een disco in Tel Aviv van afgelopen zomer waarbij 21 jongeren van Russische komaf werden gedood.

De familieleden van de slachtoffers van vlucht 181 konden de verschillende versies over de ramp nauwelijks wat schelen. Verslagen stonden ze in Novosibirsk, een industriestad op ruim vier uur vliegen van Moskou, te wachten op berichten over mogelijke overlevenden van de catastrofe. De hartverscheurende taferelen vulden gisteravond alle Russische tv-kanalen. "Ik hoor het nieuws zojuist op de radio", zei een man in een leren jasje, nauwelijks in staat te spreken. "Aan boord zat mijn vader. Hij woonde nog maar drie jaar in Israël", waarna hij zich huilend van de camera afwendde.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 5 oktober 2001