DEN HAAG - Oud-staatssecretaris Yvonne van Rooij gooide in augustus de knuppel in het hoenderhok. Als voorzitter van de kandidatencommissie voor de Tweede Kamer opperde zij in een gesprek met Jaap de Hoop Scheffer nadrukkelijk de mogelijkheid dat Marnix van Rij lijsttrekker zou kunnen worden.

De Hoop Scheffer kan zich nog goed herinneren dat hij dit gesprek met Van Rooij aankaartte bij Van Rij. "Als een prominent lid van het CDA vindt dat ik daar eens over moet nadenken, dan doe ik dat. Ik had een open relatie met Van Rij en heb dat ook gewoon met hem besproken."

De rol van Van Rooij is opmerkelijk volgens een CDA-Kamerlid, dat anoniem wil blijven. "Ze heeft destijds bij de val van Elco dezelfde rol op zich genomen."

De Hoop Scheffer vecht voor zijn politieke leven na de coup. "Toen ik donderdagnacht thuiskwam en alles nog eens de revue liet passeren, zei ik tegen mezelf: 'Jaap, je intuïtie was goed'. Van Rij is uit op het lijsttrekkersschap, niets meer en niets minder. Maar dat is wel een vrij late bekering. Ontdaan van alle franje en gefrutsel gaat het hier over de ambitie van Marnix. Maar hoe het ook verder afloopt, dit is een rampenscenario voor de partij."

Oudgedienden in het CDA zijn geschokt door de gebeurtenissen. Na de val van Elco Brinkman in 1994 na de ruzies met Ruud Lubbers en het verkiezingsechec dat daarop volgde en het wegsturen van Enneüs Heerma in 1997 zit het CDA opnieuw in een crisis.

Voormalig KVP-fractievoorzitter Norbert Schmelzer en tot dusver steeds beschermheer van De Hoop Scheffer heeft geen goed woord over voor de machtsstrijd binnen het CDA. "Dit is weer knap werk", aldus de oud-politicus, die opvallend veel lof had voor de vertrokken voorzitter Van Rij. "De Hoop Scheffer heeft veel opgebouwd en een grote dossierkennis, maar electoraal is het CDA kwetsbaar gebleken."

Volgens Schmelzer is de vraag wie de lijst van het CDA moet gaan trekken daarom nog volledig open. "Het partijbestuur moet nu een lijsttrekker kiezen die het vertrouwen heeft. Ik ga er van uit dat ze dat goed en gemotiveerd zullen doen."

Oud-minister Braks, die volgende week voorzitter van de Eerste Kamer wordt, had tot donderdagavond nog nooit iets gehoord over de ambities van Van Rij voor een plaats op de kandidatenlijst voor de verkiezingen voor de Tweede Kamer. "Van Rij zei dat hij geen belangstelling had voor de functie van partijleider. Ik zit er een beetje mee. Dit is een onwenselijke situatie."

Of Van Rij een goede partijleider zou zijn, weet Braks niet. "Hij is zonder meer een goede voorzitter. Partijleider is een andere rol." Ook voor De Hoop Scheffer heeft Braks veel respect. Hij roemt zijn inzet en integriteit. Voor Braks staat nog niet vast dat De Hoop Scheffer niet meer verder kan als lijsttrekker. "Ik zou nog niet concluderen dat hij is beschadigd. Hier is sprake van een interne strijd, waarvan de winnaar nog niet bekend is."

Ex-minister Maij-Weggen, die de Europese CDA-fractie leidt en op basis van die functie vandaag ook bij het overleg van de partijtop aanschuift, hoopt vurig dat de problemen snel weer uit de wereld zijn. "Ik betreur het zeer en word erg verdrietig als je ziet hoe dit gaat, maar het allerbelangrijkst is dat we dit nu heel snel weer indammen."

De Hoop Scheffer denkt niet aan opgeven. "Tot aan mijn dood blijf ik vechten voor de idealen van de partij. De achterban is breder dan de alleen de kamerkringvoorzitters. Dit scenario had je niet kunnen bedenken. Wat nu gebeurt brengt de partij in een vrije val. Het kan toch niet dat de politiek leider van het CDA niet in de Kamer tussen Dijkstal en Melkert opereert. En als ik nou de afgelopen weken aantoonbare politieke blunders had begaan, of zou zijn afgegaan tijdens de politieke beschouwingen. Die zijn juist prima gelopen. Het CDA is gebaat bij continuïteit."

Van Rij wordt door De Hoop Scheffer als onbetrouwbaar weggezet. Hij zou niet met open vizier hebben gestreden. Erger nog: op sommige momenten heeft hij De Hoop Scheffer op het verkeerde been gezet. Over de inhoud van het nieuwe verkiezingsprogramma zijn ze het wel eens. "'What's the problem', vraag ik me dan af," aldus De Hoop Scheffer.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 29 september 2001