LEEUWARDEN - Frankrijk heropent zeer waarschijnlijk over enkele maanden het beruchte strafproces tegen de wereldberoemde Nederlandse danseres en animeerdame Mata Hari, die als dubbelspionne in 1917 werd gefusilleerd door de Fransen.

• De befaamde Friese exotisch danseres Mata Hari werd in 1917 tijdens de Eerste Wereldoorlog in Frankrijk gefusilleerd als dubbelspionne. Frankrijk gaat waarschijnlijk de strafzaak tegen haar heropenen na een verzoek daartoe van onder meer een Franse uitgever, burgemeester Van Maaren van Leeuwarden en het Fries museum. Er zijn sterke aanwijzingen dat Margaretha Zelle, wat haar echte naam was, niet heeft gedaan waarvoor ze werd veroordeeld. (Foto: ANP)

Op 15 oktober dienen twee Franse strafpleiters een formeel heropeningsverzoek in bij de Franse minister van Justitie, Marilène Lebranchu. Tevens eisen de advocaten inzage in het geheime Mata Hari-dossier van de Franse geheime dienst, die mogelijk de bewijzen tegen de dubbelspionne bewust heeft gefabriceerd.

De Franse advocaten dienen het verzoek in Parijs in op de sterfdag van Mata Hari, die geboren werd in Leeuwarden onder haar eigenlijke naam Margaretha Geertruida Zelle.

Het verzoek is mede uit naam van de burgemeester Loekie van Maaren en het gemeentebestuur van Leeuwarden, het Fries Museum en de stichting Mata Hari uit Leeuwarden.

Op 15 oktober wordt tevens in Parijs een schokkend nieuw boek gepresenteerd over het leven van de in Leeuwarden geboren vrouw, uitgegeven door Editiones Italiques. Deze Franse uitgeverij is eveneens opdrachtgever achter het heropeningsverzoek van het strafproces. Deze uitgeverij zal mede de proceskosten betalen. Op haar sterfdag eert Leeuwarden de omstreden vrouw door een stadsplein, tegenover de stadsschouwburg, naar haar te vernoemen.

De kansen op heropening van het beruchte strafproces zijn zéér gunstig, meent conservator Gerk Koopmans van de Mata Hari-collectie van het Fries Museum en bestuurslid van de Mata Hari-stichting. De vorige Franse minister van Justitie, Elisabeth Guigou, wees twee eerdere verzoeken op formele gronden af. "Dat was een onbuigzame vrouw, maar de nieuwe minister is duidelijk uit ander hout gesneden. Zij heeft al twee oude strafzaken laten heropenen."

Gevraagd wordt heropening van het proces en herziening van het vonnis. "Mata Hari zal niet van alle blaam worden gezuiverd", aldus Koopmans. "Want ze was wel degelijk een dubbelspionne, maar ze heeft niet gedaan waarvoor ze is veroordeeld."

Koopmans: "Bovendien kregen de Fransen pas ná het proces de waterdichte bewijzen dat ze was gerekruteerd, opgeleid en werd betaald door de Duitse geheime dienst. Ze was zo fout als maar kon, maar dat bewijs hadden de Fransen niet tijdens het proces. Ze werd veroordeeld voor het doorspelen van gecodeerde telegrammen aan de Duitsers, maar dat heeft ze nooit gedaan."

"De Fransen hadden de bewijzen niet, maar veroordeelden haar wel. Pas na de oorlog bleek uit in beslag genomen archieven van de Duitse geheime dienst, die opdoken in Amerika, dat ze écht een spionne was", aldus Koopmans.

Het archief van de Franse geheime dienst wordt pas in 2017 openbaar gemaakt. Dan vervalt de wettelijke geheimhoudingstermijn van 100 jaar. De betrokkenen eisen echter nú al inzage, nadat ook de Franse en Engelse dossiers over de spionne Mata Hari openbaar zijn geworden in de laatste jaren. "Ik ben benieuwd of de Franse geheime dienst écht geloofde in haar schuld, of dat alle bewijzen geconstrueerd zijn." Met openbaring van de geheime dossiers, komen mogelijk ook persoonlijke bezittingen boven water van Mata Hari, van wie nu slechts enkele bezittingen bewaard zijn gebleven.

"Het zou van 'grandeur' getuigen als Frankrijk het proces heropent", meent Koopmans. Ook in Frankrijk is de Friezin, die als erotische danseres wereldfaam maakte, een "fenomeen, een mythe, te vergelijken met Madonna nu", aldus Koopmans.

"De Franse autoriteiten hebben haar geofferd, toen het land miljoenen doden had te betreuren, om de dreigende revolutie en de massale desertie te keren. Ze werd afgeschilderd als een fatale minnares en spionne, die vitale informatie doorspeelde aan de Duitse strijdkrachten. Er heerste een enorme paranoia in Frankrijk."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 29 september 2001