BUJUMBURA - Twee couppogingen in drie maanden: dat is zelfs voor Afrika veel. Tien dagen geleden vond in Burundi voor de tweede keer in een kwart jaar een mislukte staatsgreep plaats.

Nelson Mandela...moreel gewicht... (Foto: REUTERS)

Het land is zelfs voor Afrikaanse begrippen uiterst instabiel. De kansen om de impasse te doorbreken zijn niet groter geworden nu bij onderhandelaar Nelson Mandela prostaatkanker is geconstateerd.

Ieder jaar op 21 oktober vindt er in de Burundese hoofdstad Bujumbura een schijnvertoning plaats die iets weergeeft van het verwrongen karakter van het politieke leven in Burundi. Dan leggen Tutsi-bestuurders kransen op het graf van Melchior Ndadaye, om te herdenken dat deze man, de enige gekozen Hutu-president die het land ooit had, in 1993 vermoord werd. Het is alsof een moordenaar een krans legt op het graf van zijn slachtoffer.

Al vier eeuwen leven de Hutu's en de Tutsi's in Burundi op gespannen voet met elkaar. De Tutsi's, die zich overigens onderscheiden door hun fijnere gelaatstrekken, wisten de Hutu's vanaf dat moment aan zich te onderwerpen. En dat is zo gebleven. De Hutu-bevolking, die 85 procent van het land uitmaakt, is nauwelijks vertegenwoordigd in het leger en het bestuursapparaat.

Slechts één keer kwam er een Hutu aan de macht. Maar Melchior Ndadaye werd vermoord, ruim vier maanden na de enige verkiezingen die het land ooit had sinds de onafhankelijkheid van België in 1962. Nu is er weer een Tutsi aan de macht, Pierre Buyoya. Sinds de aanslag in 1993 is er een burgeroorlog gaande tussen de twee groepen waarbij tot dusver ruim 200.000 mensen omkwamen.

De Hutu's vergelijken hun situatie het liefst met die van de zwarten in Zuid-Afrika onder het apartheidsregime. Zij wijzen erop dat zij het overgrote deel van de bevolking uitmaken, en daarom alle recht hebben op een eigen president. De Tutsi's zien dat in, maar wijzen tegelijkertijd naar buurland Rwanda. Daar waren in 1994 de Hutu's aan de macht, en zij ontketenden de grootste massaslachting die Afrika ooit zag. Hun grootste angst is dat Hutu's in Burundi hetzelfde doen als zij eenmaal de macht hebben.

Te midden van dit mijnenveld van ongeëvenaard wantrouwen en vier eeuwen oude haat, probeert de Zuid-Afrikaanse president Nelson Mandela de partijen dichter bijeen te brengen. Tot dusver met succes. Er is overeengekomen dat Buyoya nog achttien maanden president blijft. Daarna komen er verkiezingen, waarna er gewerkt wordt aan de opbouw van een leger waarin ook Hutu's een plaats krijgen.

Een nieuwe complicatie werd vorige week bekend, toen Mandela meedeelde prostaatkanker te hebben. ",Dit heeft geen effect op mijn werk als onderhandelaar", zei hij. Maar velen moesten denken aan het lot van Mandela's voorganger, Julius Nyerere. De Tanzaniaanse oud-president Nyerere was in 1999 bemiddelaar in Burundi, tot hij stierf aan bloedkanker.

Als Mandela hetzelfde overkomt voor hij zijn werk beëindigd heeft, dan wordt het bijna onmogelijk nog iemand te vinden met hetzelfde morele gewicht die een uitweg kan bewerken uit het Burundi-moeras.

zoek naar gerelateerde artikelen

di 31 juli 2001