STRAATSBURG/ BRUSSEL - Eurocommissaris Bolkestein (Interne Markt) heeft gisteren in het Europarlement een nipte maar uiterst gevoelige nederlaag geleden. Zijn plannen om bedrijfsovernames in de Europese Unie te vergemakkelijken haalden het net niet, vooral door Duits verzet. Beursgenoteerde ondernemingen kunnen voorlopig gewoon doorgaan met het inbouwen van juridische beschermingsconstructies tegen vijandige overnames, waaronder beruchte gifpil.

Eurocommissaris Bolkestein (Foto: Anko Stoffels)

Zo'n gifpil kan bestaan uit het plotsklaps verhogen van het aandelenkapitaal, zoals de Belgische Generale Bank deed om een vijandig bod van ABN Amro te omzeilen. Uiteindelijk gingen de Belgen in zee met Fortis.

De Europese Commissie werkt al twaalf jaar aan een overnamerichtlijn voor de hele EU. Door het vergemakkelijken van overnames zou het Europese bedrijfsleven kunnen opstoten in de vaart der volkeren. Maar met name het Duitse bedrijfsleven vreesde een uitverkoop aan de Amerikanen en begon een krachtige lobby, die uiteindelijk succes had.

Een aparte onderhandelingscommissie van het Europarlement (EP) bereikte vorige maand wel een akkoord met de regeringen van de lidstaten. Deze zogeheten 'reconciliatieprocedure' moet de plooien glad strijken tussen EP en Europese ministerraad in gevallen waar het EP medebeslissingsrecht heeft. Maar deze verzoeningsprocedure bleek gisteren ook niets waard. De europarlementariërs gingen onder aanvoering van de Duitsers gewoon tegen de aanbeveling van de eigen onderhandelingscommissie in.

Wel werd het een zeer nipte afwijzing. Uiteindelijk staakten de stemmen met 273 tegen 273, mede doordat voorzitster Nicole Fontaine zich onthield. Vervolgens ontstond er weer een hoop commotie toen het er even op leek dat de elektronische stemming en de computeruitdraai niet klopten. Volgens de computer zou Bolkestein toch met één stem hebben gewonnen. Maar al snel bleek dat een Italiaanse afgevaardigde zich had laten vervangen en die vervanger had zich niet juist aangemeld. De democratie deed ditmaal zijn werk op het scherp van de snede en Bolkestein bleef met lege handen.

De eurocommissaris was duidelijk aangeslagen. Het is al de tweede maal dat Bolkestein dat hij in Straatsburg in het stof moet bijten; eerder ging het EP niet akkoord met zijn plannen tot liberalisering van de post uit vrees voor banenverlies in de zuidelijke landen.

"Het is tragisch om te zien hoe de brede Europese belangen worden gefrustreerd door zekere kleine belangetjes van één lidstaat (Duitsland)", aldus Bolkestein. "Terwijl de overige veertien wel wilden. Het is een zware terugslag dat nationale regelingen blijven bestaan. Twaalf jaar noest onderhandelen is in één klap weggevaagd."

Europarlementariër Bert Doorn (CDA) is het niet eens met Bolkestein dat door de verwerping van de richtlijn het beursklimaat in Europa wordt verslechterd. "In de VS bestaan ook tal van juridische mogelijkheden om vijandige overnames tegen te gaan. Wat dat betreft is er nu dus juist evenwicht tussen emissies op Europese beurzen of bijvoorbeeld op de Nasdaq."

Het verzet tegen Bolkesteins plannen kwam zoals gezegd vooral van de Duitsers, die met de vijandige overname van Mannesmann door het Britse Vodafone nog vers in het geheugen door alle partijen heen tegen stemden. Maar afgezien van de liberalen waren ook de Nederlandse EP'ers tegen. De meeste Nederlanders vonden het onjuist dat West-Europese ondernemingen wel hun beschermingsconstructies zouden moeten opgeven, terwijl in Zuid-Europa overnames bemoeilijkt blijven omdat de overheid daar in de regel een 'gouden aandeel' heeft in alle belangrijke bedrijven.

Overigens heeft ook de Nederlandse staat nog een gouden aandeel in KPN en daardoor volledige zeggenschap over de toekomst van de onderneming. Volgens Doorn is een dergelijk gouden aandeel uit de tijd en moet de Nederlandse staat het snel inleveren.

De plannen van Bolkestein, als ze waren aangenomen, waren toch al sterk verwaterd. Zo gold al een overgangstermijn van vijf jaar waarbinnen de richtlijn zou moeten gelden. Tot die tijd zou het bedrijfsleven vrijelijk met gifpillen kunnen strooien tegen vijandelijke overnames. Die periode wordt nu in elk geval nog een aantal jaren langer.

zoek naar gerelateerde artikelen

do 5 juli 2001