AMSTERDAM - Koreaanse activisten zullen vandaag in New York bijeenkomen om Amerikaanse oorlogsmisdaden begaan tijdens de Koreaanse Oorlog te 'berechten'. Een panel van juristen, onder wie de Amerikaanse oud-minister van Justitie Ramsey Clark, zal zich buigen over 160 gevallen van vermeende Amerikaanse aanvallen op Koreaanse burgers, waarbij honderdduizenden om het leven zouden zijn gekomen.

Freek Fama.

De 48-jarige Ben Fama uit Den Haag geen jurist zal in New York als 'aanklager' aantreden. Hijzelf lag nog in de luiers toen de oorlog in volle hevigheid woedde. Fama zal spreken namens zijn vader die deel uitmaakte van de in Korea gelegerde VN-macht, waarover de Amerikanen die nu in het beklaagdenbankje zitten de leiding hadden. "Ik zal namens mijn vader spijt betuigen voor wat hij heeft gedaan." Vader Freek Fama stierf in de strijd, drie dagen na de geboorte van zijn zoon.

De Koreaanse Oorlog brak maandag precies 51 jaar geleden uit en is officieel nog steeds niet geëindigd. De emoties over het 'verzwegen leed' van de Koreaanse bevolking speelden een kleine twee jaar geleden op. Toen verschenen er in de Amerikaanse pers berichten over een bloedbad dat in 1950 door Amerikaanse militairen in het dorpje No Gun Ri zou zijn aangericht.

Honderden weerloze burgers zouden daarbij zijn omgekomen. Een onderzoek door de Amerikaanse regering leverde niet veel meer op dan dat er geen orders waren verstrekt om op burgers te schieten. Toenmalig president Bill Clinton heeft wel zijn spijt betuigd, maar voor velen reikte dit niet ver genoeg.

Onder Koreanen ten noorden en zuiden van de 38ste breedtegraad kwam een beweging op gang. Gesteund door Koreaanse gemeenschappen in onder meer Japan en de Verenigde Staten, en door tal van organisaties waaronder het Amerikaanse Veterans for Peace, werd twee jaar lang naar bewijzen gezocht. Dat heeft uiteindelijk geleid tot het tribunaal waar 'de Amerikaanse regering terecht zal staan voor het doelbewust schieten op burgers'. De uitspraken zijn niet bindend.

Omdat zijn vader deel uitmaakte van de door de VS geleid VN-macht, realiseert Fama dat hij in feite ook zijn eigen vader zal aanklagen. "Mijn vader was ook dader", zegt Fama stellig. "Hij nam vrijwillig deel aan een oorlog waar misdaden zijn begaan." Toch voelt hij zich geroepen deel te nemen aan het tribunaal dat juist die misdaden wil berechten. "Het volk dat leed, heeft mij gevraagd te komen. Dat kan ik niet weigeren."

In New York zullen getuigenissen te horen zijn van Koreanen die leden onder Amerikaans acties, zoals de 61-jarige Kim Sun Joon die zijn arm verloor. Kim was met zijn opa op het land aan het werk toen Amerikaanse bommenwerpers overvlogen. "Ons werd verteld dat we naar een open veld moesten en witte kleding aan moesten trekken." Zij zouden zo zichtbaar zijn als weerloze burgers. Maar volgens Kim werd er door de Amerikaanse gevechtsvliegtuigen op hen geschoten. "De jets vlogen zo laag dat ze bijna onze identiteitskaarten konden lezen."

Lang wist Fama niet veel meer van zijn vader dan dat hij was omgekomen in de Koreaanse Oorlog. In een poging het verleden van zijn vader te reconstrueren stuitte hij op een brief die zijn vader aan het front aan zijn oom en tante had geschreven.

Vader Freek beschrijft in zijn brief hoe hij zich genoodzaakt zag een Chinees, die met een handgranaat in zijn hand op hem en zijn kameraden naderde, dood te schieten. Dat incident veranderde zijn inzicht.

...wij gaan als een stel jagers, om op wild te jagen, dat moet strafbaar zijn...als je in je drift iemand zou doden dan krijg je 10 jaar straf, maar vermoord je hier 200 man, dan krijg je nog een plaatje op je borst erbij...

In de door Ben Fama gekoesterde brief, naast twee foto's het enige tastbare wat hij van zijn vader heeft, spreekt zijn vader zich uit tegen de oorlog. Fama zal de brief in New York voordragen. "Dat is een van de redenen waarom ze mij hebben gevraagd naar New York te komen. Het is vrij uniek dat iemand tijdens de oorlog zich er al openlijk tegen afzette."

zoek naar gerelateerde artikelen

za 23 juni 2001