Ruud Krol. (Foto: Fotografie Rob de Jong)

SALTA - Op de kop af 23 jaar na de koude, 'vuile' én verloren oorlog doet andermaal een Nederlands voetbalelftal in Argentinië een gooi naar de wereldtitel. De spelers van nu waren toen nog niet geboren. Maar voor wie dat wil, kan aan de lippen van Ruud Krol gaan hangen. Misschien dat de verhalen over dat dubieuze toernooi van '78 in de ogen van de in vrede en welvaart opgegroeide voetballers onwerkelijk zullen klinken. Maar het is gebeurd. Krol was getuige van de bal óp en het bloed áán de paal.

Argentinië wordt niet meer gefolterd door het schrikbewind van de 'junta'. Dwaze Moeders spreken hun wanhoop niet meer uit op het Plaza de Mayo. Het Zuid-Amerikaanse land is inmiddels een presidentiële staat en Krol heeft de haat jegens de tegenstanders van toen omgezet in vriendschap. Als hij Osvaldo Ardiles, Daniel Passarella of Mario Kempes ontmoet, wordt er vooral veel gelachen. "Sport verbroedert ook, ondanks alles."

Toch zijn niet alle zwarte bladzijden verbrand. Het hotel van Oranje in Salta ligt naast een boekwinkel. In de etalage valt het oog op de biografie van Jorge Videla, brein achter de 'ruiming' van duizenden onschuldige burgers. Hoe vaak roepen voetballers niet dat sport en politiek gescheiden moeten blijven? Ook het protest van Freek de Jonge en Bram Vermeulen bleek ijdele hoop in bange dagen.

Krol: "Het WK was voor mij het toernooi van de benauwdheid. In Mendoza (waar Oranje de groepswedstrijden speelde, red.) zaten we op een berg, ver weg van de bewoonde wereld. We mochten één dag winkelen in de stad, maar moesten wel in groepjes bij elkaar blijven. Veiligheidsmensen en soldaten met mitrailleurs weken niet van onze zijde. Sportief gezien is dit toernooi niet zo blijven hangen. Je denkt meer aan al die onwerkelijke randverschijnselen."

De eindstrijd tegen het gastland wordt nog altijd omschreven als 'de wedstrijd die Nederland nooit had kunnen winnen'. Oranje speelde geen groots toernooi. "Maar we stonden er wel weer, op 25 juni", zegt de ex-aanvoerder. Nog nooit werd de 'vijand' echter op zo'n opzichtig intimiderende wijze aan het wankelen gebracht. Oranje was overgeleverd aan de grillen van de gekte.

"Op het laatste moment werd de route naar het stadion veranderd, waardoor we onderweg vast kwamen te zitten in een agressieve menigte en te laat arriveerden. Achteraf denk je wel eens: als dit allemaal kon, wat zou er dan zijn gebeurd als Rob Rensenbrink die bal in de laatste minuut niet op de paal had geschoten?"

Bloed en corruptie kleefden aan de wereldbeker. De Israëlische scheidsrechter Klein werd door de FIFA van de finale beroofd omdat Argentinië onder zijn leiding van een gewoon beter spelend Frankrijk had verloren. Vervolgens moest de ploeg van César Luis Menotti met vier doelpunten verschil winnen van Peru om de finale te halen. Die beruchte 'game of shame' werd geheel in strijd met de reglementen naar de avond verschoven zodat het resultaat van concurrent Brazilië al bekend was.

Uiteraard werd ruim (6-0) gewonnen van de arme Peruanen, die naar verluidt in ruil voor tienduizenden tonnen graan en geldelijke genoegdoening er alles aan deden om het buurland zo simpel mogelijk te laten scoren. Krol: "Dat van dat graan wist ik niet eens. Maar die week stond bol van de geheimzinnigheid."

In de finale liet de Italiaanse scheidsrechter Sergio Gonella zich inpakken door Passarella, die de regels aan zijn laars lapte en (ongestraft) met zijn ploeg zeven minuten te laat op het veld stapte. "De twijfel nam toe terwijl we stonden te wachten. Ernst Happel wist het ook niet. Uiteindelijk zei ik tegen hem: we gaan weer naar binnen; nu wachten die Argentijnen maar op ons."

Het leidde slechts tot een volgend incident in de beklemmende sfeer van het stadion Monumental, de thuishaven van River Plate. Onder druk van Passarella werd een 'zaak' gemaakt van de zachte manchet om de rechterarm van René van de Kerkhof. Met een kwartier vertraging en veel opgekropte ergernis begon Oranje uiteindelijk een hopeloze missie. De satanische glimlach van generaal Videla na de 3-1 zege van zijn 'soldaten' staat nog helder op het netvlies. Zijn propagandamachine was als het ware een éénarmige bandiet waaruit het goud viel in die donkere nacht in Buenos Aires. Bediend door de in onschuld gewassen handen van een dictator.

Waar de pure patriot Passarella door Videla als een zoon werd omarmd, heeft Krol de generaal nooit in de ogen hoeven kijken. De wereld kon geen getuige zijn van het Nederlandse protest, dat was voorbereid.

"Een paar dagen voor de wedstrijd publiceerde een Argentijnse krant een fictieve brief die ik aan mijn dochter geschreven zou hebben en waarin ik haar vertelde dat het fantastisch was om in dit land te verblijven. Toen hebben we tegen elkaar gezegd: als er een moment is om afstand te nemen van die man en zijn misdaden, dan is dat na de finale. Ik weet niet precies wat er zou gebeuren; Jacques Hogewoning (toenmalig KNVB-voorzitter, red.) zei alleen dat het geregeld was. Er is daarna nooit meer over gesproken, want het moment is nooit gekomen. Daar denk ik nog wel eens over na. Maar het is een deel van de mystiek die boven dat toernooi blijft hangen."

zoek naar gerelateerde artikelen

di 19 juni 2001