AMSTERDAM - De spijkerharde kritiek van de coalitiegenoten komt kort na het uitlekken van berekeningen van het Centraal Planbureau (CPB) en het ministerie van Sociale Zaken, die erop duiden dat het aantal wao'ers ook in een nieuw wao-stelsel alleen maar zal toenemen en dat de kosten met meer dan één miljard gulden dreigen te stijgen.

De commissie-Donner wil dat alleen nog werknemers die onherstelbaar ziek zijn volledig worden afgekeurd en een hogere uitkering krijgen van 70% van het laatstverdiende loon. De huidige gedeeltelijk arbeidsongeschikten moeten een baan onder hun niveau accepteren en belanden in het slechtste geval in de bijstand.

Uit ambtelijke notities van het departement van minister Vermeend (PvdA) en staatssecretaris Hoogervorst (VVD) blijkt dat door de hogere uitkering de kosten van de wao alleen op hetzelfde niveau kunnen blijven als het aantal arbeidsongeschikten met maar liefst 60% daalt. Blijft het aantal volledige wao'ers gelijk op de huidige 45%, dan kost de nieuwe wao jaarlijks 1,1 miljard meer dan nu.

Het PvdA-Kamerlid Smits prijst de analyse die Donner heeft gemaakt van het wao-probleem, maar ziet helemaal niets in zijn oplossingen. "Donner roept meer vragen op dan hij beantwoordt. Hij maakt het te aantrekkelijk voor werknemers om zich volledig te laten afkeuren, omdat ze dan verzekerd zijn van een hoge uitkering. Het 'alles of niets'-systeem van Donner zorgt voor een aanzuigende werking op de wao", zegt de sociaal-democrate.

Verder vindt Smits het net zoals de VVD een slecht idee om de Pemba (de regeling waarbij werkgevers met een relatief hoge wao-instroom extra premie moeten betalen) al af te schaffen voor hij goed en wel in werking is. "De Pemba is een prikkel voor individuele werkgevers die werkt. Donner vergroot de collectieve lasten, terwijl de lasten voor de werkgevers omlaag gaan. Die kijken nu handenwrijvend toe", aldus Smits. Ze wijst erop dat de Pemba zeer gunstige effecten heeft gehad in sectoren als de bouw en de metaalindustrie. Ook vindt zij het onverteerbaar dat de flexwerkers in het plan-Donner helemaal niet voorkomen, omdat Donner uitgaat van een vaste werkgever.

Het VVD-Kamerlid Wilders noemt de berekeningen van CPB en Sociale Zaken ronduit "schokkend". "Als die cijfers kloppen, dan is dat heel ernstig. Donner heeft sympathieke kanten, maar als het plan leidt tot meer wao'ers, dan is het voor de VVD onbespreekbaar", aldus de liberaal. Wilders denkt dat het verhogen van de wao-uitkering en het afschaffen van de Pemba de boosdoeners zijn die leiden tot meer arbeidsongeschikten. "Ik wil ook wel eens berekeningen zien van het scenario met gelijkblijvende uitkeringen en handhaving van de Pemba", zegt de VVD'er.

In politiek Den Haag heerst overigens grote verbazing dat het ministerie van Sociale Zaken berekeningen heeft laten uitlekken die zeer negatief zijn voor de commissie-Donner. Gesuggereerd wordt dat felle tegenstanders van een hogere wao-uitkering van 70% hiermee een poging doen om dit feit alsnog uit het rapport te krijgen. Het veelbesproken rapport, dat voor Vermeend en Hoogervorst het belangrijkste onderwerp is in deze kabinetsperiode, zou vandaag naar de drukker gaan. Mogelijk wordt de presentatie opnieuw met twee weken uitgesteld.

De vakcentrale FNV daarentegen heeft geen enkele boodschap aan de "cynische" rekenmodellen van het ministerie van Sociale Zaken en het CPB. "Ze baseren zich wat betreft de sociale zekerheid meestal op de redenering dat de uitvoering niet deugt en nooit zal deugen", aldus een woordvoerster.

De FNV vindt de hogere uitkeringskosten aanvaardbaar mits het nieuwe wao-stelsel wel rechtvaardiger wordt. Onder meer een hogere wao-uitkering (80%) voor volledig arbeidsongeschikten is hiervoor cruciaal. De middelen daarvoor wil de FNV halen uit de sociale fondsen, die in totaal rond de &florin;15 miljard in kas hebben.

Het CNV bevestigt ook dat Sociale Zaken "niet erg positief is over de effecten van de Donner-plannen". De christelijke vakcentrale wil liever "niet reageren op een rapport dat nog officieel moet verschijnen".

Werkgeversorganisatie VNO-NCW houdt zich ook liever afzijdig totdat het Donner-rapport er officieel ligt. MKB-Nederland wijst elke kostenverhoging in een nieuw wao-stelsel rigoureus af. "Het zou de schande ten top zijn als de voorstellen van Donner geen effect op de wao-instroom hebben. We rekenen er dan ook op dat de commissie zich ook concreet uitspreekt over de uitvoering in de praktijk, anders wordt het weer een rommeltje", aldus een woordvoerder.

zoek naar gerelateerde artikelen

wo 23 mei 2001