BARCELONA - Jaarlijks trekken honderdduizenden pelgrims uit binnen- en buitenland naar het klooster van Montserrat, gelegen op een 1000 meter hoog bergmassief in de binnenlanden van Catalonië, veertig kilometer van Barcelona.
In lange rijen wachten de bedevaartgangers geduldig op de trappen van de basiliek om de Maagd van Monserrat te aanschouwen. Kussen kunnen ze de maagd niet meer. Het 92,2 cm hoge en 17,1 kilo zware Mariabeeldje is uit voorzorg tegen al te innig eerbetoon onder een glazen stolp geplaatst.
De devote sfeer is de laatste weken echter ernstig verstoord. De beschermheilige van Catalonië is sinds kort inzet van een felle discussie. Want de maagd is zwart, en de prangende vraag is of 'La Moreneta', (de Donkere), zoals zij in de volksmond wordt genoemd, weer blank moet worden.
Rook van kaarsen, wierook, de adem van miljoenen pelgrims en het lood in de oorspronkelijke witte verf hebben in de loop der eeuwen geleid tot de metamorfose van de Maagd van Montserrat. De kleur van het uit de 12e eeuw daterende beeldje van populierenhout veranderde door de eeuwen heen geleidelijk van blank tot zwart.
In de 16e eeuw liet de toenmalige abt van het klooster het gezicht en de handen kastanjebruin verven. En in 1823 kreeg de maagd haar huidige kleur dank zij een zwart laklaagje, zo wees een minutieus onderzoek met röntgenapparatuur, ultraviolette bestraling en microscopen begin dit jaar uit.
Dat La Moreneta oorspronkelijk blank was, was overigens voor niemand een verrassing. "Dat wisten we al uit de geschiedenis en de eerste iconen die van het maagdenbeeld gemaakt zijn", liet de kunsthistoricus en directeur van het museum van Montserrat, Josep de Laplana, onlangs weten.
Ook elders in Catalonië ondergingen eeuwenoude Mariabeelden dezelfde natuurlijke vervuiling, en kregen de heilige sculpturen in de loop der jaren een zwarte kleur zoals de maagdenbeelden van Nuria en Olot in de Pyreneeën. In Nuria is het plaatselijke maagdenbeeld al vijftig jaar geleden in de oorspronkelijke staat hersteld en kregen gelaat en handen een roze vleeskleur.
De Maagd van La Tura in Olot, die tijdens de Spaanse burgeroorlog door gelovigen om vernieling te voorkomen het land werd uitgesmokkeld, onderging hetzelfde lot twaalf jaar geleden. Al is die metamorfose nu weer aanleiding voor heftig politiek tumult.
Het conservatieve gemeenteraadslid van de regeringspartij Partido Popular in Olot, Joaquim de Trincheria, diende onlangs een formeel verzoek in om de Maagd van La Tura weer zwart te schilderen. Een kwestie van gewetenswroeging. Want don Joaquim was juist degene geweest die als wethouder van Cultuur in 1989 de maagd weer blank had laten schilderen, ondanks de oppositie van de bisschop van Gerona.
Diverse conservatieve katholieken willen nu ook de Maagd van Montserrat weer in de oude blanke luister herstellen. Zeker nadat een immigrant uit Senegal zich afvroeg waarom mensen met een zwarte huidskleur zoals hij werden gediscrimineerd. "Jullie beschermheilige is toch immers ook zwart?" was zijn even simpele als trefzekere verweer.
Maar de abt van het klooster, Josep Maria Soler, wil voorlopig van het witten van zijn maagd niets weten. "Het Mariabeeld heeft met ons de geschiedenis doorgemaakt, en is geëvolueerd tot wat het nu is. Het is geen moment bij ons opgekomen om de Maagd van Montserrat van kleur te laten veranderen. Ze blijft dus gewoon zwart", aldus de abt.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}