AMSTERDAM - Na moeizame onderhandelingen werd in 1997 door meer dan honderd landen in de Japanse plaats Kyoto het milieuakkoord over de beperking van de uitstoot van broeikasgassen gesloten. Nu de grootste vervuiler, de Verenigde Staten, onlangs heeft gezegd geen heil meer te zien in het verdrag van Kyoto, dreigt het met bloed, zweet en tranen bereikte akkoord alsnog in het water te vallen.

Een elektriciteitscentrale in de Poolse stad Zabzre. (Foto: REUTERS)

De EU heeft al laten weten het akkoord te willen ratificeren zonder de VS, die vindt dat 'Kyoto' de Amerikaanse industrie zal schaden. Het protocol kan in 2002 alleen van kracht worden als 55 landen, inclusief de industrielanden die in 1990 samen goed waren voor 55 procent van de uitstoot van CO , dit ratificeren.

De positie van landen die tijdens eerdere onderhandelingen al dwars lagen is daarom nu van doorslaggevend belang. Om het percentage van 55 te halen is de positie van de andere grote industrielanden als Japan, Australië en Canada, die de Amerikaanse kritiek op Kyoto delen, van belang.

Deze landen willen in tegenstelling tot de EU dat ontwikkelingslanden niet worden ontzien en dat bossen meegeteld worden als natuurlijke eters van C0 , dat vooral door auto's en de industrie in de atmosfeer terecht komt. Hierdoor worden de lasten voor grootvervuilers als de VS, Canada, Australië en Japan aanzienlijk minder.

De EU lijkt de steun te hebben van landen als Rusland en het voormalige Oostblok, bestaande uit een groot aantal kandidaat EU-lidstaten. Maar om Kyoto te redden is ook de medewerking van Australië, Canada of Japan nodig.

In Australië heerst scepsis over het akkoord. Hoewel de bevolking massaal het verdrag steunt (maar liefst tachtig procent wil dat de regering het protocol ratificeert), lijken de bewindslieden minder happig. Milieu-minister Robert Hill liet al meteen na het afhaken van de VS weten dat een akkoord zonder Washington eigenlijk geen akkoord is.

Premier John Howard stuurde een brief naar Washington waarin hij de redenen van de VS om het Kyoto-verdrag de rug toe te keren, onderschrijft. En hoewel Australië zegt binnen het akkoord te willen blijven, zei Howard vorige week voor de radio dat hij wel een wereldwijd akkoord tegen de uitstoot van broeikasgassen steunt, alleen niet dat van Kyoto. "Ik geef geen zegen aan een akkoord dat restricties voor Australië betekent, maar niet voor de ontwikkelingslanden," aldus de premier.

Ook Canada ziet geen heil in een akkoord zonder 's werelds grootste vervuiler. De Canadese regering betreurt het vertrek van de VS, maar legt de schuld bij de Europese Unie. "Degenen die denken dat de problemen zijn begonnen met het aantreden van president Bush hebben het verkeerd", aldus de minister van Milieu, Davidson. "De echte schuldige is de EU met haar dwarse en onverzoenlijke houding."

De Europese Unie blijft unaniem achter het Kyoto-protocol staan. Deze week is het drie jaar geleden dat de vijftien EU-lidstaten het protocol ondertekenden. EU-commissaris voor milieuzaken, Margot Wallström benadrukte de destijds met veel moeite bereikte overeenkomst te blijven steunen.

De EU is volgens de Zweedse Wallström dan ook niet bereid van het protocol af te wijken.

Wallström gelooft nog steeds in een Kyoto-verdrag zonder de VS. "Rusland en Japan zijn noodzakelijk. Als de VS niet meedoen, moet de rest daarvoor betalen", zei de EU-commissaris in een interview met de Franse krant Le Figaro. "Het is aan Europa om de weg te wijzen."

Vanuit afzonderlijke lidstaten is hetzelfde geluid te horen. De Franse president Jacques Chirac noemde het Amerikaanse besluit "onaanvaardbaar en verontrustend". De Duitse Bondskanselier Gerhard Schröder ging als eerste naar Bush toe om zijn grote zorgen over het Amerikaanse besluit over te brengen.

Tijdens een fel debat deze week in het Britse lagerhuis werd Bush zelfs de 'Toxische Texaan' genoemd. De Britse vice-premier John Prescott bezwoer de discussie met de VS over het klimaat voort te zetten. "Kyoto is de juiste weg voorwaarts", aldus Prescott.

Japan kan net als Australië en Canada die weg blokkeren. Japan deelt de kritiek op Europa en wil het verdrag flexibel uitvoeren.

Het Japanse lagerhuis heeft vorige week echter wel een resolutie aangenomen waarin het oproept gehoor te geven aan het Kyoto-protocol. Een dag eerder nam het hogerhuis een soortgelijke resolutie unaniem aan. Ook riep Japan de VS op zich aan Kyoto te houden.

Desondanks heeft Japan zich niet expliciet uitgesproken of het ook zonder de VS het verdrag zal ratificeren. Maar mochten Australië en Canada afhaken dan ligt de toekomst van het protocol in handen van Japan. Het is echter de vraag of Japan een akkoord dat de naam van de Japanse stad Kyoto draagt de doodsteek durft te geven.

zoek naar gerelateerde artikelen

vr 27 april 2001