AMSTERDAM - De controle op het zogeheten diamantfiliaal van ABN Amro had onmiddellijk verscherpt moeten worden nadat een alarmerend intern onderzoek van de eigen accountantsdienst daartoe al in 1995 adviseerde. Dit gaf bestuursvoorzitter Rijkman Groenink van ABN Amro gisteren toe voor de rechtbank van Amsterdam. "Het is bedroevend dat het nemen van maatregelen zo lang geduurd heeft", zei Groenink. Als gevolg van het uitblijven van de maatregelen wisten medewerkers van het bewuste filiaal voor in totaal ƒ178 miljoen te verduisteren.

Getuige Rijkman Groenink op weg naar de rechtszaal.

Urenlang werd Groenink gisteren ondervraagd door zowel de rechters als de advocaten van de vier verdachten. De door één van hen steevast spottend als 'kroongetuige' genoemde topman kreeg wel een speciale behandeling van de rechtbank. Zo had rechtbankvoorzitter E. van Schaardenburg-Louwe Kooijmans er alles aan gedaan om te zorgen dat bankier onmiddellijk na binnenkomst kon getuigen. Wachten op zijn beurt, zoals gebruikelijk bij rechtszittingen, was hier blijkbaar niet van toepassing. Een verhoor van een voorgaande, uit München ingevlogen getuige in de strafzaak moest zelfs worden afgeraffeld in verband met de komst van de topman.

Groenink wierp de hele dag niet één keer een blik op de advocaten en de aanwezige verdachten die vlak naast hem zaten. Zelfs bij het voeren van gesprekken met de raadsmannen bleef hij onverstoorbaar naar de rechters voor hem staren.

Volgens de bankman waren er enkele verklaringen voor het uitblijven van maatregelen naar aanleiding van het interne accountantsrapport. Het rapport drong aan op een 'urgente herbezinning' ten aanzien van het werken met coderekeningen, aangezien het beheer daarvan 'aanzienlijke risico's' met zich meebracht.

De eindconclusie van het rapport luidde echter dat er geen ontoelaatbare handelingen waren ontdekt. Daardoor kwam het rapport nooit onder ogen van de raad van bestuur van de bank. "Bovendien werden de benodigde maatregelen door een competentiestrijd tussen verschillende afdelingen binnen de organisatie op de lange baan geschoven", aldus Groenink.

De suggestie dat de bank in eerste instantie geen aangifte wilde doen van de miljoenenfraude, maar daartoe werd gedwongen door een publicatie in De Telegraaf, werd door Groenink van de hand gewezen. "Vanaf de eerste week stond voor mij vast dat we aangifte zouden doen." Dat hij daar desondanks vijf maanden mee wachtte, verklaarde de bankman als volgt: "Wij wilden eerst goed in kaart brengen wie de gedupeerden waren en pogen zoveel mogelijk van het verdwenen geld terug te vinden. Publiciteit konden we daarbij slecht gebruiken". Van de verduisterde miljoenen vond de bank uiteindelijk helemaal niets terug.

Het fenomeen coderekeningen werd in Nederland vrijwel onmiddellijk na de ontdekking van de miljoenenfraude beëindigd. Het was Groenink zelf die dit besluit nam. "De risico's van het werken met nummerrekeningen waren te groot. Wij wisten niet of we wel zaken wilden doen met het soort klanten dat op zulke rekeningen af komt".

De klantengroep van het diamantfiliaal was volgens bankier van een buitengewoon lastig soort. "Het waren mensen die er belang bij hadden zich niet door procedures van de bank in de weg te laten staan. Op het ene moment belden ze vanuit Nairobi en een dag later vanuit Miami om telefonisch een overboeking van een miljoen dollar door te geven die binnen een minuut moest worden uitgevoerd. Terugbellen om de opdracht bevestigd te krijgen was zodoende, hoewel het tot de procedure van de bank behoorde, vaak niet mogelijk. De mensen van de afdeling stonden hierdoor onder grote druk", aldus Groenink.

Vlak na de ontdekking van de miljoenenfraude werden niet alleen de coderekeningen maar ook het diamantfiliaal van ABN Amro opgeheven. Groenink zelf had daar geen hand in, maar kan het besluit goed begrijpen: "Dit was zó'n kankergezwel. Dit was zó ernstig, dat het kantoor wel verwijderd moest worden.

vr 20 april 2001