AMSTERDAM - De Oostlijn van de Amsterdamse metro wordt ingrijpend gemoderniseerd. De technische en sociale veiligheid van de ruim 25 jaar oude verbinding tussen het Centraal Station en de eindpunten Gein en Gaasperplas in Zuidoost worden opgetild naar het niveau van deze tijd.

Het Gemeentevervoerbedrijf (GVB) voert de operatie onder de naam 'Metromorfose' in de komende vijf jaar uit. Het ramprisico wordt fors verkleind door de aanpassingen aan het metrosysteem en de tunnels. Met bouwkundige veranderingen wordt de afvoer van rook, gas en warmte in het geval van calamiteiten versneld.

De totale investering vergt ƒ235 miljoen, gefinancierd door het Rijk (85%) en de hoofdstad (15%). Bijzonder hierbij is, volgens wethouder Bea Irik (Gemeentebedrijven), dat 40% van dit bedrag als 'onvoorzien' is begroot. "Hiermee voorkomen we dat we straks teveel geld kwijt zijn bij de aanbestedingen als de bouwprijzen snel stijgen, zoals we nu merken bij de Noord/Zuidlijn," legt zij uit.

Een impressie van het vernieuwde metrostation Ganzenhoef dat een glazen hal en overkapping krijgt. Op de voorgrond de tourniquets, bedoeld om het zwartrijden terug te dringen. Inzet: Doorzichtigheid en lichte kleuren moeten het gevoel van onveiligheid bestrijden.

De achttien stations, zowel boven- als ondergronds, worden licht en transparant. De grauwe betonkleur maakt plaats voor helder wit. "Door mensen als eng ervaren hoeken, gaten en trappen verdwijnen," zegt Henk Waling, de technisch directeur van het GVB. "Ganzenhoef is het eerste station dat we aan gaan pakken en daar komt ook nog eens een dak op, zodat de passagiers niet langer in kou en regen op de perrons hoeven te staan."

Het ondergrondse station Waterlooplein ondergaat als tweede de 'Metromorfose'. Gaasperplas en de Verrijn Stuartweg zijn als laatsten aan de beurt, begin 2006.

Voor station Ganzenhoef heeft het architektenbureau Zwarts & Jansma een ontwerp gemaakt waarin glas centraal staat. Tussen de op twaalf meter hoogte gelegen perrons en het maaiveld komt een doorzichtige hal met drie roltrappen en een schuin schuivende lift.

Het gevoel van sociale onveiligheid wordt in de toekomst drastisch verder verminderd door het plaatsen van toegangspoortjes. Deze tourniquets geven toegang tot de metrostations door middel van de chip voor het openbaar vervoer. Dit systeem wordt begin 2004 landelijk ingevoerd en kan wellicht worden gekoppeld aan de kilometerheffing op de snelwegen voor automobilisten.

Het GVB hoopt door het gesloten tourniquettensysteem, waarvoor zo'n ƒ70 miljoen is begroot, het zwartrijden terug te dringen van twintig procent naar minder dan vijf.

Volgens GVB-directeur André Testa is de grootscheepse aanpak van de metro nodig "omdat de lijn werd aangelegd in een tijd dat men dacht dat de wereld vriendelijk in elkaar zat en de mensen goedwillend waren. Nu, dertig jaar later, weten we wel beter en moeten we de sociale veiligheid vergroten en het zwartrijden bestrijden. Omdat ook de eisen op het gebied van de technische veiligheid veranderd zijn, gaan we daarin fors investeren."

do 19 april 2001