LONDEN - Alle leden van het Britse koninklijk huis zal binnenkort gevraagd worden te stoppen met commerciële activiteiten. Wie hier geen gehoor aan wil geven, zal officieel de koninklijke voorkeursbehandeling worden ontnomen.

Het gaat hierbij om goedkope huisvesting op kosten van de belastingbetaler, de inzet van veiligheidsagenten, het reizen per koninklijk vliegtuig of trein en lagere uitkeringen. Dat blijkt uit een ultimatum van adviseurs van de Britse koningin Elizabeth dat is opgesteld door haar privé-secretaris Sir Robin Janvrin. Buckingham Palace wil een einde maken aan de verstrengeling van zakelijke belangen en de uitvoering van koninklijke taken.

Aanleiding voor de hervormingen, die volgens een recente opiniepeiling door 65 procent van de Britten wordt gesteund, vormt 'Sophiegate'. Gravin Sophie van Wessex, die is getrouwd met de jongste zoon van de koningin, prins Edward, trapte in de val van een als sjeik vermomde journalist van een roddelkrant. Zij deed stevige uitspraken over politici en het koninklijk huis om voor haar pr-firma bijna 900.000 gulden aan opdrachten binnen te halen. Heel Groot-Brittannië veroordeelde haar daarna en Buckingham Palace besloot daarop de huisregels van de koninklijke familie opnieuw tegen het licht te houden.

Prins Charles en prinses Anne zouden de hervormingen net zoals premier Blair en diverse ministers van harte steunen. Het risico dat er schandalen ontstaan, wordt hiermee volgens Buckingham Palace en de regering aanzienlijk beperkt. Het betekent bijvoorbeeld dat prins Edward, een zogenaamde 'minor royal', zal moeten stoppen met zijn productiefirma Ardent, die commerciële tv-documentaires maakt en verkoopt.

Prins Edward en gravin Sophie hebben heel wat te verliezen als zij de aanbevelingen in de wind slaan. Zo woont het paar in een prachtig, 57 kamers tellend buitenhuis in Bagshot Park te Berkshire dat tegen een vriendelijke prijs wordt gehuurd van de Koninklijke Domeinen. Ook heeft het tweetal een appartement in Buckingham Palace dat gemiddeld drie keer per week wordt gebruikt. Hun gezamenlijke inkomen bedraagt 1,2 miljoen gulden.

Andere 'minor royals', zoals prins en prinses Michael van Kent, dreigen hun appartement in Kensington Palace te verliezen als Buckingham Palace een strikte scheiding tussen zakelijke en koninklijke verplichtingen doorvoert. Hoewel prins Michael en zijn vrouw geen officiële plechtigheden namens de koningin uitvoeren, noch financieel van haar afhankelijk zijn, staat de voorkeursbehandeling voor hen op het spel. Zij zouden niet langer een vip-behandeling krijgen in het buitenland en op Britse ambassades.

'Sophiegate' eiste tot nu toe twee koninklijke slachtoffers. Ten eerste Sophie zelf, die het directeurschap van haar pr-firma neerlegde. Maar ook de tweede zoon van koningin Elizabeth, prins Andrew, heeft al mogen ervaren dat het publieke leven zijn beperkingen kent. Hij zag zijn zakenplannen om een exclusieve golfclub op te richten op de gronden van het eeuwenoude Windsor Castle in het water vallen. De 41-jarige prins wilde met de golfclub beginnen zodra hij deze zomer officieel de Britse marine verlaat.

Besloten is dat hij nu ambassadeur van het Britse zakenleven zal worden in het buitenland. De eerste ruzie over deze functie is al achter de rug. Prins Andrew vroeg 350.000 gulden aan vergoeding, maar dat is hem door de Britse Internationale Handelsstichting, een gezamenlijk project van de ministeries van Economische en Buitenlandse Zaken, door de neus geboord. De ministeries vinden dat Andrew het moet doen met de jaarlijkse toelage van 875.000 gulden van de koningin. Hij krijgt van de twee ministeries alleen de reis- en verblijfskosten betaald.

Uit boosheid weigert de prins nu de belangen van het Britse zakenleven te behartigen als hij volgende week Zuid-Korea bezoekt ter herdenking van de 50e verjaardag van de Koreaanse Oorlog. Één ding staat vast. Het Britse publiek steunt de modernisering van het Koninklijk Huis van harte. Pikant detail is dat uit een recente opiniepeiling blijkt dat 70 procent vóór de monarchie is. De Britten zijn inmiddels zo progressief dat prins Charles mag trouwen met zijn jeugdvlam Camilla Parker-Bowles (47 procent voor terwijl 28 procent voor samenleven is). Tot geruststelling van Charles mag hij bovendien ook koning worden (64 procent). Daar staat tegenover dat Camilla zich nooit tot koningin mag laten kronen.

wo 18 april 2001