JERUZALEM - Israël, dat gistermorgen vroeg in een grootscheeps offensief in de Gazastrook doelen bombardeerde en daarna ruim twee vierkante kilometer autonoom Palestijnse grond in bezit nam, heeft gisteravond na scherpe kritiek van de Verenigde Staten een eerste begin gemaakt met de terugtrekking van zijn troepen uit het bezette gebied.

Israël koos daarmee eieren voor zijn geld nadat Washington, toch Israëls trouwste bondgenoot, zich gisteren opmerkelijk kritisch tegenover de regering van premier Ariel Sjaron had getoond. Minister van Buitenlandse Zaken Colin Powell noemde de Israëlische acties "excessief en buiten proporties".

Israël voerde beschietingen door Palestijnen vanuit de Gazastrook en door Hezbollah-strijders in zuidelijk Libanon als reden voor de aanvallen en bezetting aan.

Voordat de regering-Sjaron de terugtrekking wereldkundig maakte, had het Israëlische leger eerder op de dag aangekondigd indien nodig "voorlopig" in de Gazastrook te blijven. "Net zo lang als nodig is. Dagen, weken, maanden", zei de Israëlische generaal Naveh, commandant van de Gaza-brigade.

Het offensief in de Gazastrook, het grootste sinds de Palestijnse opstand in september, kwam nadat vanuit het autonome Palestijnse gebied vijf mortiergranaten waren afgevuurd op het Israëlische industriestadje Sderot. De islamitische organisatie Hamas eiste de verantwoordelijkheid voor die aanval op. Israël wilde met de inname van het gebied nieuwe mortieraanvallen op nederzettingen voorkomen, waarop "de vingerafdrukken van de Palestijnse Autoriteit zitten". De Palestijnse brigadegeneraal Abdel Razek el-Majaidah ontkende dat de Autoriteit bij de aanval op Sderot betrokken was.

Een Palestijnse jongen heeft zich met een snoekduik van zijn fiets in veiligheid gebracht toen het Israëlische leger gisteren het vuur opende bij zijn woonplaats Beit Hanoun, in de Gaza-strook vlakbij de grens met Israël. (Foto: REUTERS)

Het Israëlische leger verdeelde de Gazastrook in drie delen om het noord-zuidverkeer in het gebied te onderbreken. De gebiedsdelen die Israël bezette, liggen in het noorden van de Gazastrook bij de Erez-grensovergang, vanwaar de aanval op Sderot zou zijn uitgevoerd.

De operatie van het Israëlische leger betekende dat voor het eerst sinds de Autoriteit het voor het zeggen kreeg in de bezette gebieden in 1994, bepaalde delen door Israël waren 'herbezet'.

De Palestijnse leider Jasser Arafat, die gisteren vanuit Sharm el-Sheik terugkeerde na een onderhoud met de Egyptische president Hosni Moebarak, reageerde furieus op de Israëlische aanval. "Een smerige en onvergeeflijke manoeuvre", aldus Arafat. "Israël wil het Palestijnse volk op de knieën dwingen, maar dat zal nooit lukken."

De Palestijnse leider werd op zijn beurt door de Israëlische minister van Defensie, Benjamin Ben-Eliezer, verantwoordelijk gesteld voor de chaos in de regio. "Arafat valt terug op terreuracties." Ook beschuldigde de Israëlische geheime dienst, Shin Bet, de Palestijnse leider van wapensmokkel via zijn eigen vliegtuig. Arafat is de enige die op het door de Israëli's afgesloten vliegveld Dahaniye, in Gaza, mag landen. De wapens zouden volgens de geheime dienst via Egypte in het bezette gebied aankomen.

Het Israëlische offensief in de Gazastrook waarbij een dode en 36 gewonden vielen en de bezetting kwamen nog geen 24 uur na de Israëlische aanval op een Syrische radarinstallatie in Libanon.

De Arabische Liga komt zaterdag in Cairo op ministersniveau bijeen om de laatste zetten van Sjaron te bespreken. De Arabische leiders zien voorlopig geen mogelijkheden meer voor gesprekken met Israël.

Moebarak bekritiseerde voor het eerst sinds Sjarons aantreden op 7 maart de Israëlische premier openlijk. "Eerst waren we voorzichtig met onze uitspraken maar nu zien we het ware beeld van Sjaron", aldus de Egyptische president. De Syrische minister van Buitenlandse Zaken, Farouq al-Sharaa, heeft wraak "op een geschikt moment" aangekondigd voor de aanval van maandag.

wo 18 april 2001