DEN HAAG - Aandeelhouders moeten gaan beslissen over optiepakketten die aan bestuurders van ondernemingen worden uitgekeerd. De door werkgevers bepleitte zelfregulering is een gepasseerd station, zo stelt de Vereniging van Effectenbezitters (VEB) in een brandbrief aan premier Kok.

Als het aan VEB-directeur Peter Paul de Vries ligt moeten optieregelingen voortaan worden goedgekeurd op de aandeelhoudersvergadering. Die gang van zaken zou in een wet moeten worden vastgelegd. Een dergelijke wettelijke regeling is er ook in de Verenigde Staten, een land waaraan de moderne managers zich volgens hem zo graag spiegelen.

De Vries wijst Kok op zijn vier jaar geleden gedane uitspraak over de 'exhibitionistische zelfverrijking' in het Nederlandse bedrijfsleven. In die vier jaar daarna is er van overheidswege weliswaar een aantal maatregelen genomen (publicatieplicht en fiscale aanpak), maar die blijken beslist geen einde te hebben gemaakt aan de misstanden.

In tegendeel zelfs, de destijds gesignaleerde problematiek is sindsdien zelfs aanmerkelijk toegenomen. De excessen stapelen zich op, stelt De Vries. "De voorbeelden van de afgelopen weken tonen aan." Zonder dat sprake hoeft te zijn van het delen in waardegroei of dat er een redelijke verhouding tot de prestatie is, werden opnieuw enorme optiepakketten uitgekeerd.

De fiscale aanpak van de optieregelingen zou zelfs in sommige gevallen tot een toename van het aantal toegekende opties hebben geleid om zo de fiscale verzwaring te compenseren.

De Vries geeft een aantal voorbeelden van ondernemingen die in zijn ogen over de schreef gingen bij het verstrekken van opties. Zo mochten de bestuurders van het kabelbedrijf Versatel zich verheugen in een douceurtje van opties met een uitoefenprijs van slechts 2 eurocent. En dat terwijl de onderneming over 2000 een verlies meldde van EUR421 miljoen en de beurskoers instortte van EUR87 naar EUR3,70 thans. "Hierdoor behalen de bestuurders ondanks de astronomische koersverliezen op hun aandelenbezit aanzienlijke winsten op deze nieuwe opties", aldus De Vries in zijn brief.

Ook UPC kon er volgens hem wat van: terwijl over 2000 EUR2 miljard verlies werd geleden, bij een schuldenlast van EUR8 miljard, werd de vaste beloning en het optiepakket van het management aanzienlijk uitgebreid.

World Online blijft, hoe kon het ook anders, in negatieve zin het nieuws halen: een net benoemde commissaris werd beloond met 415.000 opties tegen EUR2,92, terwijl de introductiekoers van de aandelen op de AEX ruim twee weken later (17 maart 2000) EUR43 bedroeg. "Een beloning van omgerekend ƒ36,3 miljoen voor een commissaris die nog nauwelijks activiteiten heeft ontplooid", stelt De Vries droogjes vast. Bovendien werd het management na de desastreuze introductie beloond met opties tegen uitoefenprijzen, die ver beneden de introductiekoers lagen. En dat terwijl de beleggers in totaal meer dan ƒ5 miljard verloren.

De scheef gegroeide optieregelingen vormen volgens de VEB een zeer ernstig maatschappelijk probleem. "Niet alleen vanwege de negatieve effecten op het ondernemingsbestuur (corporate governance), ook de enorme schade (miljarden) voor aandeelhouders en de aantasting van het vertrouwen (onder meer van werknemers) in de top van het bedrijfsleven", zo stelt hij.

Extra zorgwekkend is het dat het ook nog eens gaat om de top van toonaangevende bedrijven met een notering aan de Amsterdamse beurs, stelt De Vries. "We hebben het hier dus niet over bestuurders van ondernemingen in een of ander achterhoekje."

vr 13 april 2001