KALMAR - Met het plaatsen van windparken op land wil het maar niet vlotten. Uitwijken naar zee lijkt een beter alternatief. Buitengaats waait het harder en constanter en is de overlast van geluid en horizonvervuiling minder. Voor de kust van Egmond moet in 2002 het grootste windmolenpark ter wereld verrijzen. Bij het Zweedse Kalmar staat al een kleiner, maar soortgelijk windpark.

Precies acht kilometer uit de kust even ver als gepland bij Egmond verrijzen zeven gigantische wit-stalen bomen uit de Baltische zee. Vanaf wal zijn de 65 meter hoge molens nauwelijks te zien. Van nabij maken de loom draaiende wieken, met een doorsnee van 70 meter, een zoevend geluid. Toevallig of niet, één windmolen staat stil. "Onderhoud", zo stelt Thomas Stalin van energiebedrijf Enron dat de molens plaatste gerust.

Eén van de redenen om de molens niet verder uit de kust te plaatsen is de bereikbaarheid. Om rendabel te zijn moeten de molens tenminste 90% van de tijd draaien. Hoe verder in zee, hoe moeilijker bereikbaar als er sprake is van een storing. Daarbij geldt ook dat hoe dieper de zeebodem is, hoe lastiger het wordt de windmolens te plaatsen.

Vandaar dat ook bij Egmond is gekozen voor een near-shore windpark, ondanks protesten van de gemeente en inwoners over horizonvervuiling en lawaai. North Sea Wind Power (NSWP) is een consortium van bedrijven dat het zeventig molens tellende park wil gaan bouwen. Energiebedrijven Eneco, Essent, aannemers Heijmans en Van Oort ACZ, de Rabobank en Siemens maken deel uit van NSWP. Het Zweedse windpark laat wat hen betreft zien dat het met de herrie en problemen met het uitzicht wel meevalt.

Een derde bezwaar tegen het Egmondse park komt van de milieubewegingen. Zij zijn namelijk bang dat de draaiende wieken veel slachtoffers zullen maken onder vogels. In Kalmar leert de ervaring inmiddels dat dat wel meevalt. Het park is expres in een vogelrijk gebied geplaatst. Tot massaslachtingen onder trekvogels heeft dat niet geleid. "De vogels zien de molens en veranderen twee kilometer tevoren al van richting", aldus Stalin.

De Nederlandse overheid stelt ƒ60 miljoen beschikbaar voor onderzoek naar onder meer dergelijke milieu-effecten. Bovendien zal het Egmondse demonstratiepark moeten aantonen of het haalbaar is om ook veel verder uit de kust veel grotere parken aan te leggen.

Windenergie moet een belangrijke bijdrage gaan leveren aan de ambitieuze duurzame stroomopwekkingsplannen van de overheid. Over twintig jaar moet 1500 megawatt aan windvermogen op zee staan opgesteld en eenzelfde hoeveelheid op land. Eind vorig jaar telde de windturbines in Nederland nog maar een gezamenlijk vermogen van 445 megawatt.

Het park voor de kust van Egmond krijgt een opgesteld vermogen van 100 megawatt en moet zo'n 80.000 tot 100.000 huishoudens van groene stroom gaan voorzien. De kosten worden geraamd op 400 miljoen gulden. Een stap in de goede richting. Er zal echter nog heel wat moeten veranderen voordat Nederland de door de overheid zo gewenste 'fakkeldrager' op het gebied van windenergie is.

Want windparken komen moeilijk en traag van de grond. Wind- en energiebedrijven wijzen de beschuldigende vinger naar de overheden. Een zwalkend beleid en eindeloze procedures zijn volgens hen het probleem. "De spelregels wordt bijna wekelijks gewijzigd, er is geen touw aan vast te knopen", aldus René van der Borch tot Verwolde, directeur van ingenieurs- en energie-adviesbureau Profin.

"Bovendien duurt het gemiddeld 7 tot 9 jaar voordat een windmolenpark er ook daadwerkelijk staat", aldus de Profin-directeur. Ook met het Egmondse park is al in 1995 gestart. Want hoewel 90% van de Nederlanders zegt positief tegenover windenergie te staan, wordt dat anders zodra zo'n minstens 60 meter hoge, wit-glimmende pilaar in het eigen uitzicht geplaatst dreigt te worden. En iedereen die bezwaar indient kan eigenhandig de realisatie van een windmolenpark tegenhouden.

De sector heeft de bezwaren tegen windmolens ook aan zichzelf te danken. Het plaatsen van windmolens gebeurde in het verleden niet altijd even doordacht. Wie de wirwar aan windmolens in de provincie Friesland ziet, begrijpt de weerstand onder de omwonenden wel.

De windenergiebedrijven worden ook nog wel eens geconfronteerd met het negatieve imago dat windmolens veel stil staan door technische gebreken en vooral duur zijn.

"De overheid heeft de marktontwikkeling slecht begeleid", oordeelt Van der Borch tot Verwolde. "Jarenlang is er heel veel subsidiegeld gestoken in de ontwikkeling van windturbines. Kleine innovatieve bedrijven schoten als paddestoelen uit de grond en ontwikkelden het ene prototype na het andere, waar vaak allerlei ontwerpfouten in zaten. Er werd te veel nadruk gelegd op de technische vernieuwing en nauwelijks ervaring opgedaan met bestaande turbines."

Inmiddels zijn de kinderziektes van de turbines tot 1,8 megawatt achter de rug en is ook de kostprijs de afgelopen tien jaar gehalveerd.

Behalve NSWP hebben tot nu toe nog twee andere gegadigden zich gemeld voor de bouw van het Egmondse windpark. Zo hebben ook Shell, Nuon, ING, en Stork de handen ineengeslagen. Het derde samenwerkingsverband wordt gevormd door de consultant E-Connection waar naar verluidt ook Fortis, ABB, Smit Marine Contractors en turbinebouwer Vestas deel van uit maken.

Het aanbestedingstraject wordt na de zomer in gang gezet en het is de bedoeling dat in 2002 het park operationeel is. Het is echter nu al vrijwel zeker dat dat streefjaar niet gehaald zal worden.

vr 13 april 2001