BRUSSEL - De alomtegenwoordige 'kleine' criminaliteit in België heeft geleid tot een ernstige overbevolking van de gevangenissen. Er zijn 7436 cachotten in België en op de eerste lentedag in maart waren er 8784 kandidaten voor een cel.

Voor 1348 mensen was dus geen plaats met als gevolg dat, wat betreft het voorarrest, vijf tot zeven arrestanten per cel geen uitzondering meer is. Maar ook langer gestraften zitten in België niet meer alleen.

Marc Verwilghen. (Foto: EPA)

Vooral de gevangenis van Antwerpen is berucht om zijn enorme overbevolking, liefst 40 nationaliteiten zitten er vast. Hier gooiden de cipiers er gisteren het bijltje bij neer nadat twee gedetineerden elkaar weer eens waren aangevlogen, met ditmaal als resultaat een zwaargewonde. De politie moest de bewakingstaken overnemen.

Vorige week werd een bewaker nog met scheermesjes toegetakeld door een drugsverslaafde. Op sommige gangen zitten 60 gedetineerden met één cipier. "Als je dan de deur opendoet, word je rechtstreeks bedreigd. Wij willen twee bewakers per 45 gevangenen", aldus een stakende cipier.

België koos er niet voor om cellen bij te bouwen, zoals Nederland, en zit nu op de blaren. Inbraken, autokapingen, overvallen op warenhuizen en bankkantoren leveren steeds meer arrestanten op en in afwachting van hun proces moeten die met velen in een hok. Ongeveer een kwart wordt gepakt, bij een hogere score zou het arrestantenprobleem alleen maar groter worden.

De Belgische minister van Justitie, Marc Verwilghen, komt nu met een wetsontwerp voor meer werkstraffen en elektronisch huisarrest. Daarnaast denkt hij aan ruimere bevoegdheden om mensen die tot minder dan drie jaar zijn veroordeeld, vervroegd vrij te laten. En hij wil een quotum voor de gevangenissen invoeren, een maximum aantal per inrichting, zo meldt zijn persoonlijk woordvoerder.

Alle gevangenissen in België barsten uit hun voegen. Hoe loopt een vijf-persoons-mannenhuishouden op veertien vierkante meter celruimte? In de Antwerpse gevangenis in de Begijnenstraat weten ze er alles van. Twee stapelbedden, een matras op de grond, een wc, een wasbak, een paar kastjes, een tv en een waterkoker. Vier stoelen voor vijf man.

De Antwerpse gevangenis heeft plaats voor 350 man en er zitten er 570, de cipiers willen er maximaal 500. De gevangenen staan op in ploegen. Gedetineerde Erwin: "Dirk is onze langslaper, Steven de vroege vogel. Als we tegelijk opstaan, is het kot te klein". De een heeft de tv gehuurd, de ander de radio en een derde de waterkoker. De privacy is nul, behalve op het toilet.

Hier geldt de wet van de 'rattenproef': drie ratten in een kooi gaat nog, bij vijf vliegen ze elkaar naar de keel. Maar uiteindelijk moet er toch overleefd worden. Men kijkt tv tot vijf uur 's ochtends en slaapt dan lang. Dan duren de dagen het kortst en gaan over in de vergetelheid van de nacht. Kinderbeul Dutroux in zijn eenmanscel in Aarlen heeft hetzelfde geestdodende ritme aangenomen.

De Marokkanen worden met negen man bijeen gezet, vaak is men ook nog familie van elkaar. Zij zien het wat makkelijker. "Oké, het stinkt op de wc en we kunnen weinig bewegen, maar er zijn ergere dingen zoals niet bij mijn vrouw zijn en niet weten wanneer het proces is", aldus Aziz.

wo 11 april 2001