RINGGAU - De bij verstek ter dood veroordeelde oorlogsmisdadiger Dirk Hoogendam (79) blijkt onder een andere naam te wonen in een gehucht dat behoort bij de gemeente Ringgau in de Duitse deelstaat Hessen.

De in Vlaardingen geboren SS-officier Hoogendam, alias De Bokser, heeft zich 51 jaar lang voor justitie verborgen gehouden onder de schuilnaam Dieter Hohendamm. Hoogendam werd wegens landverraad op 2 juni 1950 ter dood veroordeeld. Volgens de militaire rechtbank is hij verantwoordelijk voor de moord op een onbekend aantal Nederlanders. Al vijf jaar eerder was hij uit een gevangenkamp ontsnapt.

Tijdens de oorlog werkte 'de bokser' zoals hij werd genoemd vanwege zijn losse handjes samen met Auke Pattist, de beruchte oorlogsmisdadiger die altijd uit handen van justitie wist te blijven en kort geleden overleed in Spanje.

Hoogendam vestigde zich in 1946 onder de naam Dieter Hohendamm onder vermelding van een valse geboorteplaats (Moresnet-Aachen) in Ringgau. Hohendamm heeft Duitse identiteitsbewijzen. Daarin staat als geboortedatum dezelfde datum als Dirk Hoogendam: 18 mei 1922.

Dirk Hoogendam (79).

"Hoogendam voerde een waar schrikbewind in de omgeving van Hollandsche Veld", aldus de historicus Albert Metselaar die een boek schreef over de Tweede Wereldoorlog in de regio Hoogeveen. Als SS-officier maakte Hoogendam fanatiek jacht op ondergedoken joden en illegale werkers. "Hij voerde razzia's zelf uit, deed de verhoren en was verantwoordelijk voor martelingen van joden. Bij het horen van zijn naam lopen zelfs na al die jaren de koude rillingen over de rug van omwonenden", zo schrijft Albert Metselaar in een van zijn boekjes over de donkere periode.

Toen deze krant Hoogendam gisteren voor zijn vrijstaande woning confronteerde met zijn verleden verweerde hij zich zenuwachtig: "Ik ben Duitser, ik ben Duitser." Daarna in het Nederlands: "Ik kan het bewijzen, ik heb een rijbewijs."

Zenuwachtig graaide hij onder zijn stoel zonder dat er een document tevoorschijn kwam. Daarna zei hij: "Kom maar binnen ik zal het jullie laten zien." Toen de verslaggevers de weg vrijmaakten zodat hij de garage van zijn woning in kon rijden, draaide Hoogendam zich opeens met zijn auto om en verdween uit het zicht. Zijn echtgenote verbijsterd achterlatend.

Hoogendam was jarenlang werkzaam in de groentehandel, waarbij hij een eigen bedrijf had. De oud SS'er was ook voor zijn familie jarenlang zoek. Pas toen zijn moeder jaren terug een zoekactie startte kwam ze er achter dat hij getrouwd was en in Ringgau woont. In de besloten gemeenschap van het plaatsje is 'in bepaalde kringen' het verleden van Hoogendam van A tot Z bekend.

De landelijke officier van justitie belast met de handhaving van de Wet Oorlogsstraffen, mr. M. H. L. de Roos-Schoenmakers, verklaarde gisteren: "Ik ben bang dat de zaak is verjaard. Zo niet dan wordt het nog moeilijk om de heer Hoogendam uitgeleverd te krijgen. De meeste landen, en zeker Duitsland, leveren hun eigen inwoners niet uit. Misschien kan het feit dat hij een valse naam heeft opgegeven nog fungeren als breekijzer maar ik heb weinig hoop."

De historicus Metselaar is het totaal oneens met de officier van justitie. "Er zijn wel degelijk juridische mogelijkheden om Hoogendam aan te pakken, ook al is de straf omgezet in levenslang. Nederland kan en moet een verzoek tot uitlevering doen. Oorlogsmisdaden verjaren niet".

za 7 april 2001