PEKING/NEW YORK - In de Verenigde Staten klinkt voorzichtig de roep om vergeldingsmaatregelen tegen China nu gisteren duidelijk is geworden dat het Chinese leger begonnen is met de ontmanteling van het spionagetoestel dat na het vliegincident van zondag aan de grond staat op het Chinese eiland Hainan.

Volgens het Pentagon zijn de Chinezen aan boord gegaan om het high tech-vliegtuig te 'plunderen'. In Washington wordt betwijfeld of de VS het toestel ooit nog terugkrijgen.

President George W. Bush voerde gisteravond de druk op China op om een eind te maken aan de patstelling. De Amerikaanse president begint duidelijk zijn geduld te verliezen met het communistische bewind in Peking. De president eiste opnieuw de snelle terugkeer van het vliegtuig en de onmiddellijke vrijlating van de 24 bemanningsleden.

"Het is tijd dat onze militairen thuiskomen en dat ons vliegtuig terugkeert", aldus Bush die China nogmaals waarschuwde voor een potentiële verslechtering van de betrekkingen.

Amerikaanse diplomaten hebben gisteravond voor het eerst gesproken met de bemanning, die vastzit op het eiland waar het VS-toestel afgelopen weekeinde een noodlanding maakte na een lichte botsing in de lucht met een Chinees gevechtstoestel dat vervolgens in zee stortte. Na de ontmoeting werd bekend dat de Amerikanen voorlopig nog niet vrijkomen.

De Chinese president Jiang Zemin eiste gisteren dat Washington eerst de volledige verantwoording op zich neemt voor de botsing, alvorens er onderhandeld kan worden. "Er is genoeg bewijs", verklaarde Jiang in zijn eerste openbare commentaar op het ongeluk.

Peking stelde ook nog enkele andere voorwaarden. Zo eist het communistische regime dat de VS stoppen met hun verkenningsvluchten. China roept de Amerikanen verder op hun excuses te maken voor de botsing en zegt het recht te hebben om het vliegtuig te onderzoeken. VS-ambassadeur Joseph Prueher zei eerder dat van excuses geen sprake kan zijn. "De feiten zijn dat ons vliegtuig opereerde in internationaal luchtruim en op routinemissie was toen de botsing zich voordeed."

Conservatieve Republikeinen dringen achter de schermen aan op economische sancties tegen Peking zodra de bemanning weer op vrije voeten is. De Republikeinen beschouwen de Chinese entering van het vliegtuig, een met afluisterapparatuur volgeladen EP-3, als een grove schending van de Amerikaanse soevereiniteit.

De EP-3 was volgens de Taiwanese krant Taipei Times bezig met het bespioneren van China's meest geavanceerde oorlogsschip. Het Amerikaanse toestel zou tot de landing op Hainan zou zijn gedwongen nadat één van de twee achtervolgende Chinese jets uit woede over het neerstorten van zijn collega een waarschuwingsschot had gelost.

wo 4 april 2001