Vladimir Poetin tijdens zijn troonrede (Foto: EPA)

MOSKOU - Terwijl president Vladimir Poetin gisteren in zijn jaarlijkse troonrede voor de beide kamers van het parlement kalm en nuchter de stand van zaken in Rusland analyseerde, klonken over heel Moskou wanhoopskoren op over "de definitieve politieke inkapseling" en zelfs "de doodsteek" door het Kremlin voor de vrije pers.

"Dit is een sluipende coup", zei een analist, doelend op de beslissing gisterochtend tijdens een omstreden aandeelhoudersvergadering van NTV, het enige onafhankelijke tv-kanaal in Rusland, waarbij het staatsgasmonopolie Gazprom 'de facto' het bestuur overnam. Als nieuwe algemeen-directeur is benoemd de 36-jarige Boris Jordan, een Amerikaanse financier van Russische komaf die begin jaren tachtig een dubieuze rol speelde bij de privatisering van de staatseigendommen.

Rusland populairste tv-commentator en NTV-kopstuk Jevgeni Kiseljov werd uit de NTV-directie gegooid, amper drie dagen nadat hij te midden van vijftienduizend demonstranten op het Poesjkinplein in Moskou had gewaarschuwd voor de naderende persbreidel van de ex-KGB'er Poetin en zijn geestverwanten in het Kremlin.

Gazprom wordt alom gezien als "een staat in een staat", heeft zeer hechte banden met het Kremlin, en is met 46 procent grootaandeelhouder van NTV, de enige tv-zender die de laatste jaren kritische geluiden heeft laten horen over bijvoorbeeld machtsmisbruik, corruptie en de oorlog van Moskou tegen de moslimseparatisten in de Kaukasus-republiek Tsjetsjenië.

Om acht uur gisteravond werd door NTV een speciale uitzending ingelast onder de titel 'Hoe is Rusland zonder NTV?', waarbij Russische prominenten, onder wie de voormalige Sovjet-leider Michaïl Gorbatsjov, hun angst uitten dat de kritische pers binnenkort om zeep zou worden geholpen. Gorbatsjov riep Poetin op om zijn eerdere beloften omtrent een vrije en onafhankelijke pers in het openbaar te herhalen.

Intussen werden op de regeringsgezinde tv-kanalen ORT en RTR eindeloze herhalingen getoond van de rede van Poetin die in stemmig donker kostuum de natie eerder op de dag een uur en vijf minuten had toegesproken. De 48-jarige Kremlinleider herhaalde de noodzaak tot verdere hervormingen van de economie, hekelde de stroeve ambtenarij, benadrukte de noodzaak tot structurele hervormingen om economische stagnatie te voorkomen.

"Maar alles wat Poetin vandaag op het Kremlin heeft gezegd, blijkt nu een leugen", zei de liberale politicus en voorzitter van de Jabloko-fractie in de Doema (het Russische Lagerhuis) Grigori Javlinski gisteravond in het speciale tv-programma. Hij voegde eraan toe dat niet alleen de vrije pers, maar ieder burger van Rusland had verloren. Rond de tv-toren Ostankino in het noorden van Moskou, de zendmast die vorig najaar in de brand vloog, stonden politiewagens klaar om mogelijke "ordeverstoringen te voorkomen." Gisteravond laat meldde NTV dat speciale politie-eenheden vannacht zouden helpen om de burelen van de tv-zender in het centrum van Moskou voor de nieuwe directie vrij te maken.

wo 4 april 2001