DEN HAAG - Werkgevers moeten het recht krijgen om zieke werknemers te ontslaan als ze niet meewerken aan hun herstel. Dit stelt voorzitter Flip Buurmeijer van het Landelijk Instituut Sociale Verzekeringen (Lisv), die het hardnekkige taboe op ontslag van een ziek personeelslid wil doorbreken.

Buurmeijer presenteerde gisteren tijdens een druk bezochte wao-conferentie in Den Haag een reeks ideeën om het groeiende wao-probleem aan te pakken. Cruciaal hierin zijn een forse beperking van de wao tot alleen de zwaar gehandicapten en een grotere eigen verantwoordelijkheid voor werknemers.

De wao moet wat betreft de Lisv-voorman alleen toegankelijk zijn voor mensen die niet meer 'duurzaam benutbaar' zijn voor de arbeidsmarkt. "Ik denk daarbij aan mensen met bijvoorbeeld een ernstige spierziekte, die ook in het dagelijks leven niet meer normaal kunnen functioneren", aldus Buurmeijer.

Flip Buurmeijer (Foto: ruud van der linden)

Als de zieke werknemer vindt dat hij tot deze categorie behoort, dan moet hij zelf een aanvraag indienen en dan wordt het 'alles of niks'. 'Alles' betekent in dit geval een wao-uitkering van 70 procent van het laatstverdiende loon. De beoordeling door verzekeringsartsen wordt puur medisch. De loonschade wordt helemaal niet meer in aanmerking genomen, hetgeen nu wel het geval is.

Kan de zieke werknemer nog wel wat, maar slaagt hij er niet in om bij zijn eigen werkgever een andere functie te bedingen, dan volgt er tijdelijk de 'reïntegratie-ww', een uitkering ter hoogte van de huidige werkloosheidsuitkering (70 procent) die bij het Centrum voor Werk en Inkomen (CWI) moet worden aangevraagd.

De werkgevers gaan een premie betalen voor deze speciale ww, die net als bij de wao-premie afhankelijk is van het aantal werknemers dat ze erin laten afvloeien. Verder krijgt de werknemer middels vouchers en een persoonsgebonden budget zelf een veel dikkere vinger in de pap bij zijn reïntegratie.

Buurmeijer benadrukte gisteren dat hij niet de pretentie heeft om een nieuw wao-stelsel te introduceren nu de commissie-Donner nog volop bezig is met haar rapport, waarover de politieke verwachtingen hoog gespannen zijn. Het 'dichtschroeien van de wao', zoals door Buurmeijer en eerder al door het CNV bepleit, moet gepaard gaan met een nieuwe benadering van zieke werknemers.

Zij moeten niet langer in een slachtofferrol worden geduwd. Het is dan ook verkeerd, vindt Buurmeijer, om een zieke werknemer die weer gedeeltelijk aan de slag gaat het stempel 'arbeidsgehandicapt' te geven. In het huidige systeem moet de werknemer eerst op die manier worden gebrandmerkt, voordat de werkgever in aanmerking komt voor loonkostensubsidie.

Volgens Buurmeijer moet dit op de schop. In de nieuwe situatie zou de werkgever zelf de subsidie moeten aanvragen en aantonen dat het hem geld kost de betreffende werknemer aan het werk te houden. De werknemer wordt dan niet langer onnodig gestigmatiseerd. De subsidies kunnen eventueel ook worden betaald uit een werkgeversfonds in plaats van uit reïntegratiegelden van de overheid.

De Lisv-voorman meent dat het in een dergelijk systeem past om de ontslagbescherming ter discussie te stellen. Hij noemt het 'rechtvaardig', omdat de werknemer meer mogelijkheden (rechten) krijgt om het heft in eigen handen te nemen. Als werknemers weigeren mee te werken aan hun reïntegratie en uiteindelijk toch in de wao belanden, zijn het de werkgevers die de premies moeten ophoesten.

"Er rust nu een absoluut taboe op. Als iemand ziek is, mag ontslag niet aan de orde zijn. Maar als iemand zelf onder alle omstandigheden blijft weigeren om mee te werken, moet ontslag wel mogelijk worden. Als je in de ww of bijstand zit, volgt er ook een sanctie als je de regels niet nakomt", aldus Buurmeijer.

Staatssecretaris Hoogervorst (Sociale Zaken) omarmde het voorstel van Buurmeijer niet. De VVD-bewindsman vindt het voorlopig voldoende dat de werkgever straks de mogelijkheid heeft om van een zieke werknemer de loondoorbetaling stop te zetten als er aanwijzingen zijn dat de werknemer de boel flest. Hoogervorst herhaalde zijn pleidooi voor het opheffen van de volledige loondoorbetaling bij ziekte. "Ziek is niet altijd ziek", zo stelde hij, "maar vaak ook een vorm van sociaal gedrag."

di 3 april 2001