NEW YORK - De supermachten Amerika en China stevenen af op een keiharde confrontatie in de ruzie rond het Amerikaanse spionagevliegtuig dat afgelopen weekeinde in botsing kwam met een Chinees gevechtstoestel en een noodlanding moest maken op het Chinese eiland Hainan.

Het Pentagon heeft drie oorlogsschepen naar de omgeving van het eiland in de Zuid-Chinese Zee gedirigeerd om de Amerikaanse eis tot vrijlating van de bemanning en teruggave van het vliegtuig kracht bij te zetten.

President George W. Bush, die nu wordt geconfronteerd met zijn eerste grote internationale crisis, sprak gisteravond ferme taal. De president eist de onmiddellijke toelating van Amerikaanse diplomaten tot de vastzittende militairen. "Het verontrust mij dat China niet tijdig reageert op onze verzoeken", aldus Bush. Hij noemde het langer uitblijven van contact met de bemanning "strijdig met de internationale normen en het wederzijdse streven naar betere betrekkingen".

Het communistische bewind in Peking zou VS-ambassadeur Joseph Prueher gisteren slechts hebben toegezegd dat mogelijk vandaag goedkeuring wordt gegeven voor diplomatiek contact met de bemanning.

Bush eist ook de ongeschonden terugkeer van het spionagevliegtuig "zonder verder geknoei". Gewapende eenheden van het Chinese leger blijken kort na de noodlanding aan boord te zijn gegaan van het VS-toestel. Washington beschouwt dit als een regelrechte schending van de Amerikaanse soevereiniteit en vreest dat de Chinezen nu toegang hebben gehad tot ultrageheime spionageapparatuur aan boord van het zogeheten EP-3 vliegtuig.

De 24 bemanningsleden, onder wie drie vrouwen, zijn afgevoerd en worden op een onbekende locatie vastgehouden, mogelijk op beschuldiging van spionage. De Chinezen zeggen echter dat de Amerikanen in een "gastenverblijf" zijn ondergebracht. Volgens defensiedeskundigen is het vasthouden van het vliegtuig en de bemanning uiterst ongebruikelijk in vredestijd.

Het toestel werd volgens de VS tijdens een routinemissie in het internationale luchtruim boven de Zuid-Chinese zee op agressieve wijze geschaduwd door twee Chinese jets. Inlichtingenbronnen op Taiwan melden uit radiocontacten te hebben afgeleid dat de Chinezen op het punt stonden het vuur te openen op de EP-3, vlak voordat het toestel in botsing kwam met het Chinese gevechtsvliegtuig dat kort daarop in zee is gestort.

di 3 april 2001