DEN HAAG - Een nieuwe recherchedienst gaat volgend jaar met de zwaarste opsporingsmiddelen zoals observatieteams, undercover agenten en een criminele inlichtingen-eenheid grootschalige uitkeringsfraude bestrijden. Dat blijkt uit een vertrouwelijk plan van aanpak, waarin de oprichting van deze Sociale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (SIOD) gedetailleerd wordt beschreven.

De SIOD gaat zich vanaf 1 januari 2002 bezighouden met de bestrijding van zware criminaliteit op het terrein van sociale zaken en werkgelegenheid. Het team wordt de enige opsporingsdienst op sociaal gebied, met rechercheurs die beschikken over de allerzwaarste en daardoor gevoelige opsporingsbevoegdheden.

Het nieuw op te richten team krijgt mogelijkheden om bijvoorbeeld auto's te doorzoeken, te infiltreren, pseudo-kopers in te zetten, besloten plaatsen te betreden, vertrouwelijke informatie op te nemen en telefoontaps aan te brengen. Uniek is verder dat de SIOD straks over een eigen criminele inlichtingen-eenheid zal beschikken.

"De oprichting van de SIOD moet tot een intensievere opsporing op het gebied van sociale fraude leiden", zegt projectdirecteur Koos Nolten van de SIOD. "Bij een goede samenwerking tussen de SIOD en de andere opsporingsdiensten op sociaal gebied kunnen we criminelen die zich met dit soort fraude bezighouden, het leven flink zuur maken."

Uit het plan van aanpak, dat afgelopen vrijdag op een besloten bijeenkomst in het Dorint-hotel in Eindhoven aan zo'n 200 rechercheurs werd toegelicht, blijkt dat de SIOD van plan is ieder jaar honderd grote opsporingsonderzoeken te verrichten. Het gaat daarbij uitsluitend om complexe zaken, waarbij de fraudebedragen groter zijn dan ƒ100.000 in werkgeverszaken of 25.000 gulden in uitkeringszaken.

Het is de bedoeling dat de SIOD nauw samenwerkt met andere opsporingsdiensten op sociaal terrein. Het nieuwe rechercheteam, dat qua opzet gelijkenis vertoond met de Fiscale Inlichtingen- en Opsporingsdienst (FIOD), zal uit zo'n 345 opsporingsambtenaren bestaan. Deze mensen worden de komende maanden grotendeels bij andere opsporingsdiensten geworven.

De oprichting van SIOD is een uitvloeisel van de IRT-affaire en de bevindingen van de commissie-Van Traa. Naar aanleiding daarvan besloot het kabinet meer samenhang en helderheid in de organisatie van bijzondere opsporingsdiensten te brengen. Zware opsporingsbevoegdheden moeten sindsdien onder directe verantwoordelijkheid van een minister vallen. De SIOD wordt daarom t bij het ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid ondergebracht.

Overigens bleek tijdens de bijeenkomst van afgelopen vrijdag, waarbij deze krant aanwezig was, dat bij veel opsporingsdiensten de nodige argwaan jegens de SIOD bestaat. Meerdere rechercheurs spraken in Eindhoven de vrees uit dat de SIOD straks alle 'leuke' onderzoeken gaat opeisen en uitgroeit tot een soort 'superteam'. "Wij mogen dan alleen nog maar de kleine onderzoekjes doen, terwijl de SIOD met de eer gaat strijken", aldus een rechercheur van het GAK.

Directeur-generaal Rob Kuipers van het ministerie van Sociale Zaken probeerde die angst tijdens de bijeenkomst weg te nemen. "De SIOD wordt zeker geen club die zelfstandig gaat opereren. Het is juist de bedoeling nauw samen te werken, zodat we nog meer dan nu een vuist tegen grootschalige uitkeringsfraude kunnen maken."

Volgens projectleider Nolten blijven de huidige opsporingsdiensten na 1 januari het overgrote deel van de onderzoeken doen. "Maar als een van de teams behoefte aan zware opsporingsmiddelen heeft, kan de zaak worden overgedragen of gezamenlijk worden afgerond. Dat is in de nieuwe situatie de meerwaarde voor de aanpak van complexe zaken", aldus Nolten.

Het ministerie van Sociale Zaken wil nog geen commentaar geven op de oprichting van de SIOD, omdat de ambitieuze plannen binnenkort nog door de Kamer moeten worden goedgekeurd.

di 3 april 2001