ALKMAAR - Het werd een afscheid in stijl. Professioneel en zonder overdreven sentiment. Het vertrek van Gerard van der Lem bij AZ verliep conform zijn karakter: eerlijk en onafhankelijk. Eerlijk, omdat uit zijn uitleg bleek hoe nadrukkelijk hij eerst zelf voor de spiegel was gaan staan. Onafhankelijk, omdat hij zelf het initiatief nam om op te stappen.

De 48-jarige Amsterdammer deed dat direct na afloop van het met 0-1 verloren thuisduel met De Graafschap. In de kleedkamer liet hij de spelers weten, dat hij besloten had zijn tot 30 juni doorlopende contract niet uit te dienen. Zijn motivatie? Gerard van der Lem: "Ik heb alles gedaan wat in mijn vermogen ligt, maar ik krijg het elftal niet meer aan het voetballen. De onrust en daardoor de slechte resultaten, ik krijg het er niet uit. Dan kom je tot de conclusie, dat je weliswaar niet alle blaam treft, maar wel verantwoordelijk bent. Dat is een norm die burgemeester IJsselmuiden trouwens ook ten aanzien van Volendam gehanteerd heeft. Dus zo onlogisch is het niet."

Zijn doel? Gerard van der Lem: "Ik hoop dat deze beslissing de spelers aan het denken zet. Dat ze zich extra gaan realiseren, dat niet de voorzitter, niet de trainer, niet de spelers, maar de club het belangrijkste is. Dat het ook heel normaal is, dat supporters zich gaan afzetten als ze zien hoe hun ploeg speelt. Maar het blijft erg vervelend, dat het zover heeft moeten komen. Want dit is niet leuk voor mij, niet voor de spelers en niet voor AZ. Als ze eindelijk in staat zijn de knop om te zetten, wellicht dat een ander ze straks wel aan het voetballen krijgt. Dan is mijn beslissing tenminste niet voor niets geweest."

Een besluit dat weloverwogen was. De hele week had Gerard van der Lem nagedacht over de gevolgen van de zesde thuisnederlaag op rij. Vrijdag lichtte hij voorzitter Dirk Scheringa in, dat bij verlies tegen De Graafschap hij zijn consequenties zou trekken. "Maar ik zei er wel meteen bij, dat we maar moesten hopen dat we na afloop een biertje op de overwinning konden nemen. In dat geval had ik Dirk Scheringa ook mijn plaats bij de persconferentie gegund omdat hij met zijn uitlatingen de ploeg op scherp had gekregen."

Zover kwam het dus niet. Nadat AZ via John Bosman en Jamal Dibi twee dotten van kansen had gemist, sloeg De Graafschap in de 58ste minuut via invaller Marino Promes wel toe. Daarna gingen de Alkmaarders nog meer tegen zichzelf voetballen en kwam er eigenlijk nooit licht in de tunnel. Terwijl de supporters diverse varianten op de uitspraken van Dirk Scheringa ("Sommige spelers moesten maar eens een week achter de vuilniswagen gaan werken") op de ploeg uitstrooiden, viel na het laatste fluitsignaal het doek voor Gerard van der Lem.

Daarna kon er uitgebreid gepraat worden over het hoe en waarom van de Alkmaarse neergang. Zo werd er een direct verband gelegd met de clausule in het contract met Gerard van der Lem, waardoor hij verplicht was voor 31 december kenbaar te maken of hij wel of niet bij AZ zou blijven. Omdat de club een tamelijk curieus detail in de aanbieding had opgenomen (AZ had een eenzijdige opzegtermijn van één maand, zonder verdere financiële verplichtingen), besloot de coach af te haken en presenteerde AZ enkele weken later al zijn opvolger Henk van Stee. Gerard van der Lem: "Toen ik twee jaar geleden tekende heb ik me geen moment druk om die termijn van 31 december gemaakt. Ik had zo'n goed gevoel, dat ik serieus dacht dat ik hier vier, vijf jaar zou kunnen werken en dat mijn contract ooit wel open gebroken zou worden. Toen dat niet gebeurde werd een paar maanden geleden die deadline van 31 december ineens wel relevant. Ik heb toen nog voorgesteld aan het bestuur, om de termijn tot 31 maart uit te stellen, maar daar wilde men niet aan."

Uitgerekend op de datum die hij aan de AZ-leiding had voorgesteld zou Gerard van der Lem dus opstappen bij de club waar volgens zijn zeggen te veel kapiteins op het schip zitten. Over zijn nieuwe buitenlandse werkgever wilde hij niet praten ("Dat is nu niet interessant en bovendien ongepast"), omdat zijn beslissing hem nog te veel parten speelde. Een gemoedstoestand die hij overigens goed voor de buitenwacht verborgen hield. Aldus zou Gerard van der Lem met rechte rug de Alkmaarse Hout verlaten.

AZ - De Graafschap 0-1 (0-0).59. Promes 0-1. Scheidsrechter: Van Dijk. Toeschouwers: 7102. Gele kaart: Buskermolen (AZ).

ma 2 april 2001