BELGRADO - Meer dan een etmaal belegerden politietroepen zijn villa. Tweemaal waren ze tevergeefs naar binnengedrongen om hem te arresteren. Het was niet zijn opvolger Vojislav Kostunica die het verloop van de arrestatie bepaalde, maar hij, de arrestant, Slobodan Milosevic.

De Servische televisie kwam hem onbedoeld te hulp. Om de tijd te doden werden eindeloos beelden uitgezonden van het dertien jaar omspannende Milosevic-tijdperk. Zijn hoogte- en zijn dieptepunten, met weinig oog voor de door hem ontketende oorlogen op de Balkan, maar met veel aandacht voor de NAVO-bombardementen in 1999.

Het was alsof Milosevic de regie voerde door zijn arrestatie vergezeld te laten gaan door die beelden. Het Servische bewustzijn wordt immers nog steeds beheerst door het onrecht dat het Westen dit land zou hebben aangedaan door het te dwingen Kosovo op te geven.

Toen de beelden genoeg leken bezonken, in de prille uren van gisteren, liet Milosevic zich zonder veel vertoon inrekenen. Geen Serviër kan beweren dat hier een man werd gearresteerd die niet het hart op de juiste nationalistische plaats heeft.

Dat was en is Milosevic. Een man die tegenslagen en nederlagen in zijn voordeel wist om te buigen. Vier Balkan-oorlogen ontketende hij, meer dan tweehonderdduizend mensen kwamen daarbij, in orgieën van geweld vaak, om het leven. Hij onderdrukte zijn binnenlandse oppositie, speelde opponenten tegen elkaar uit, bespeelde het nationalistische gevoel van de Serviërs, tot het een vloek werd voor de Balkan.

Hoewel hij alle oorlogen verloor en het Servische volk erdoor in armoede werd gedompeld, duurde het tot september vorig jaar, voor de machinaties van Milosevic geen succes meer hadden. Hij verloor de verkiezingen van Kostunica en moest zijn nederlaag toegeven, toen hij daartoe door een volksoproer werd gedwongen.

Een opstand die hem zijn politieke macht kostte, omdat delen van leger en politie zich van hem afkeerden. Het tij had zich gekeerd, omdat hij zich had verkeken op de frustraties van het volk uit wiens naam hij de Balkan aan de afgrond had gebracht. De gewone Serviër, maar ook de gewone agent en soldaat, moest de tol betalen voor de machtshonger van hun leider. En daartoe bleken zij niet langer bereid.

Eindelijk was er in Servië voor hen een aanvaardbaar alternatief opgedoken, de al even nationalistische, maar onkreukbare Kostunica. Ze verkozen hem, maar de volkswoede ging niet zover dat men massaal optrok naar de villa van Milosevic om met hem af te rekenen.

Het doek is nu gevallen, maar uitlevering aan het Joegoslavië-tribunaal lijkt er vooralsnog niet in te zitten. Milosevic wordt voor en door Serviërs berecht, als leider die hen hun gevoel van nationale trots teruggaf en vervolgens weer ontnam.

ma 2 april 2001