HOOGEVEEN - De Nederlandse oorlogsmisdadiger Auke Pattist is op 80-jarige leeftijd in zijn woonplaats Oviedo in Spanje overleden. Pattist werd in ons land in 1948 bij verstek tot levenslang veroordeeld voor mishandeling en landverraad.

De voormalige SS'er wordt verantwoordelijk gehouden voor talloze razzia's en tientallen gevallen van mishandeling, marteling, schijnexecuties en het indirect doden van onderduikers en joden in Amsterdam en Hoogeveen. Zelf heeft hij nooit een geheim van zijn daden gemaakt en er ook geen spijt over betuigd.

Pattist, die ook wel de beul van Drenthe werd genoemd, was bij het uitbreken van de oorlog politieman in Amsterdam, waar hij fanatiek meedeed aan de razzia's op joden. Als SS'er vocht hij later aan het Oostfront. In 1944 had hij de Duitse nationaliteit aangenomen en keerde hij terug naar Nederland waar hij als officier bij de Waffen SS in het Drentse Hollandscheveld actief was in het opsporen van joden en onderduikers.

Auke Pattist (Foto: ANP)

Pattist werd na de oorlog meteen opgepakt, maar wist in 1946 uit de gevangenis De Koepel in Arnhem te ontsnappen. Via Duitsland kwam hij in 1956 in Spanje terecht waar dictator Franco hem het Spaanse staatsburgerschap verleende.

Nederlandse pogingen voor de uitlevering van Pattist mislukten. De Drentse amateur-historicus Albert Metselaar ontdekte het adres waar Pattist zich in Spanje schuilhield. Ook nazi-jager Simon Wiesenthal kwam Pattist op het spoor en zette hem op een lijst van internationaal gezochte oorlogsmisdadigers. Spanje weigerde echter na talloze pogingen Pattist uit te leveren.

Intussen wordt nog steeds gezocht naar de 79-jarige Dirk Hoogendam. Ook hij was in dienst van de Waffen SS en werkte samen met Pattist. "Van oorlogsmisdadiger Hoogendam is alleen bekend dat hij op 18 mei 1922 in Vlaardingerambacht is geboren. Of hij nog leeft en waar hij nu uithangt, is mij volstrekt onbekend", zegt Metselaar.

di 27 maart 2001