Nederlander overtreft succes 'Speed' met 'Twister'

Orkaan Jan de Bont
doet bioscopen schudden

door Eric Koch

Ooit in het hart van een wervelstorm geweest? Die unieke ervaring biedt Jan de Bont in 'Twister'. Nadat hij ons in zijn regiedebuut in een losgeslagen bus voortjoeg, laat hij in de opvolger van 'Speed' een orkaan los op zijn ademloze toeschouwers. Net zo stormachtig is het succes van 'Twister'. Tweehonderd miljoen dollar bracht De Bonts natuurgeweld in Amerika al op en daarmee is 'Twister' de meest succesvolle film van het jaar.

Lang stilstaan bij zijn nieuwe succes doet De Bont niet. Even over in Amsterdam is hij alweer bezig met zijn volgende productie. Interviews met de internationale pers voor 'Twister' combineert hij met screentests voor 'Speed II'. Omdat hoofdrolspeler Keanu Reeves nee zei tegen een aanbod van elf miljoen dollar ontving onze landgenoot eerder die morgen Jason Patrick en vlak voor ons gesprek neemt hij afscheid van een andere kandidaat, popzanger Jon Bon Jovi.

"Keanu weet momenteel niet wat hij wil", haalt Jan de Bont zijn schouders op, als we naar buiten lopen voor een foto. De Bont huivert in de Amsterdamse juni-lucht. Hij is net overgevlogen uit het Caribisch gebied, waar hij locaties voor zijn nieuwe film zocht. Op verzoek van de fotograaf klautert hij op een brugleuning. Zonder blikken of blozen. Hij is gevaarlijker posities gewend. Om zijn publiek het beste voor te zetten gaat hij tot de rand en dat eist hij ook van zijn crew en acteurs.

Om die reden haakte halverwege 'Twister' de cameraman en zijn ploeg af. "Hij wilde aanvankelijk heel graag de uitdaging aan, maar had kennelijk de moeilijkheden van de opnamen onderschat", kijkt De Bont terug, die zelf bij 'Speed' onder een rijdende bus kroop om een angstig beeld te creëren. Dat voorbeeld inspireerde Keanu Reeves en Sandra Bullock om bijna alle stunts zelf te doen.

"Zo versterk je bij het publiek het gevoel dat 't allemaal echt is. Ook daarom werk ik graag met acteurs, die nog geen ster zijn. Zoals bij 'Twister' met Bill Paxton en Helen Hunt. Ze durven risico's te nemen. Ook in hun acteren. Bij sterren draait het verhaal vaak om hun imago, om wat het publiek van hen gewend is. Bij mij staat de film centraal.

Ik wil het publiek iets bieden dat ze nog nooit gezien hebben. Dat is mijn uitdaging. Wervelstormen als in 'Twister' hadden niet eerder zo realistisch in beeld gebracht kunnen worden. Ik heb alles gezien en gelezen wat over orkanen bekend is en samen met de technici van het speciale effecten-bedrijf van George Lucas met computers beelden gemaakt die levensecht zijn volgens de wetenschappers die zich met die fenomenen in de natuur bezighouden."

Liefst twintig miljoen dollar kostten die vernieuwende technieken. Profijt daarvan trekt bijvoorbeeld een film waaraan De Bont vóór 'Twister' een half jaar werkte, 'Godzilla'. Die productie over een moordlustig reuzenreptiel in Japan werd wegens te hoge productiekosten afgelast. "Na de recette van 'Twister' hebben ze daar nogal spijt van", lacht De Bont. "Met de nieuw opgedane computerkennis gaan ze 'm voor een bescheidener budget alsnog maken."

Op zijn hoge post op de brugleuning trekt De Bont de aandacht van twee Amsterdammertjes. "Wie is dat?" vraagt er een. 'Speed....', zegt de fotograaf voor. "Oh, natuurlijk", roept het ventje. "Jan de Bont. Jantje!!!" De Bont glimlacht. Jarenlang bepaalde hij als cameraman bij spektakelstukken als 'Die Hard', The Hunt for Red Oktober' en 'Lethal Weapon' de beelden, maar zag de credits uiteindelijk altijd naar de regisseur gaan. Nu krijgt hij als filmmaker bij het grote publiek alsnog de erkenning waar hij recht op heeft.

"Ik zat er niet echt mee, maar een beetje stak het toch wel als anderen telkens met de eer gingen strijken. Zeker als bijvoorbeeld Richard Donner de actiescènes bij 'Lethal Weapon III' aan mij overliet omdat ik dergelijke gecompliceerde sequenties nu eenmaal beter in beeld kon brengen dan hij. Ik denk heel visueel. Elk beeldje zit in m'n kop voordat de camera gaat draaien. Daarom kan ik heel economisch werken. Belangrijk als de budgetten vanwege alle kostbare stunts de pan uit rijzen."

Onbedoeld heeft Jan de Bont met zijn succes toch aan die prijsopdrijving meegewerkt. Sandra Bullock, die als onbekende actrice bij 'Speed' nauwelijks een ton verdiende, krijgt inmiddels bij het vervolg op haar eerste succes een slordige elf miljoen dollar. En Jan de Bont zelf kan na zijn twee opeenvolgende kassakrakers zijn eigen cheque invullen.

Bij 'Speed II' heeft hij gekozen voor een aandeel in de winst. De Bont is overtuigd van het succes van zijn derde film. "Het verhaal is veel meer dan een plichtmatig vervolg op deel I. Er zitten meer gecompliceerde stunts in dan 'Speed' en 'Twister' samen. 'Speed II' wordt een film die ik zelf graag zou willen zien. Een betere garantie kan ik niet geven."

Bill Paxton en Helen Hunt wachten angstig een naderende orkaan af in 'Twister'

Publicatie 22 augustus 1996