Angst staat centraal in het project waarop wetenschapper Liam Neeson in 'The Haunting' hoopt te promoveren. Onder valse voorwendsels brengt hij in een Engels landhuis een groepje jonge mensen bijeen, dat lijdt aan slapeloosheid. Van nachtrust zal het in Hill House ook niet komen. Vreemde verschijnselen houden de tijdelijke bewoners wakker. Natuurlijk zijn er de onverwacht openwaaiende gordijnen en het gekraak van traptreden, maar bovendien wordt het van het ene op het andere moment ijskoud en ziet de gevoelige Lili Taylor ijle gestaltes van jonge kinderen.

Lili Taylor en Catherine Zeta-Jones worden in het beangstigende interieur van Hill House uit de slaap gehouden door vreemde verschijningen.

Dat zijn nog maar de eerste bewegingen in het Huis. Steeds nadrukkelijker eist het meubilair de aandacht op. Gebeeldhouwde leeuwen happen naar voorbijgangers, houten griezels stappen dreigend van hun sokkels en de muren komen letterlijk op Lili Tayler af, als ze de overleden eigenaar van het Huis uitdaagt. Haar aanwezigheid in het kasteeltje heeft een bijzondere reden, zo blijkt uit de ontwikkelingen. Veel om het lijf hebben die niet, net zomin als de acteurs (onder wie Catherine Zeta-Jones in een vlak bijrolletje als lesbiënne) meer kunnen bijdragen dan een angstig gezicht. Dat suggestie enger is dan het fraaiste effect lijkt griezelfan Jan de Bont door de glinstering van de beschikbare bouwmiljoenen over het hoofd te zien. Al zijn aandacht gaat naar het interieur van zijn Hollywood-spookhuis.

"Het is jaren geleden dat er zo diep in de buidel is getast voor een decor", zegt de Amerikaanse Nederlander enthousiast. "Griezelfilms moeten tegenwoordig snel en goedkoop worden gemaakt. Messen en onbekende tieners kosten niets en het jonge bioscooppubliek vindt het kennelijk prima. Maar ik ben opgegroeid met klassieke horrorfilms, met befaamde acteurs, intelligente verhalen en mooie locaties. Zoiets wou ik zelf ook eens maken en ik ben ervan overtuigd dat er nog altijd een publiek voor is."

Als exterieur van Jan de Bonts spookhuis diende een grillig gebouwd landhuis in Engeland.

Moeilijker dan toeschouwers, die in de VS voor een recette van 85 miljoen dollar zorgden, bleken vaklui te vinden voor de bouw van de ingewanden van De Bonts spookkasteeltje. "Het vervaardigen van zulke rijke interieurs is in het huidige Hollywood een bijna vergeten kunst", vertelt de maker van 'Speed' en 'Twister'. "Ik heb er een aantal veteranen heel gelukkig mee gemaakt. Eindelijk konden ze hun kennis en talenten weer eens etaleren. In de sfeer van 'Citizen Kane' wilde ik een zaal van een huiskamer, met zo'n monumentale trap. Vandaar uit zijn we verder gaan ontwerpen.

Die beeldhouwers en timmerlieden hebben zichzelf overtroffen. Als je op de set stond, viel je mond open. Van verbazing, door de rijkdom van de bewerkte wanden, vol kunstig beeldhouwwerk en schilderstukken, maar ook door het realisme ervan. Je kunt niet naar de winkel om zoiets te kopen; alles moet centimeter voor centimeter worden nagemaakt. En dan moest alles ook nog eens kunnen bewegen. Natuurlijk hebben we ook special effects gebruikt, maar veel van wat je ziet bewegen is hydraulisch gestuurd. Heel complex allemaal en daardoor kwetsbaar. Je moet de acteurs voortdurend beschermen, want zo'n bewegende wand kan ook wel eens haperen of doorschieten."

De Bont lacht. "Maar hoe ingewikkeld soms ook, het werken op een set is altijd onvergelijkbaar makkelijker dan op zee, als bij 'Speed II', of met rukwinden als bij 'Twister'. We filmden in Arizona, waar ze nog nooit zoveel tornado's te verwerken hadden gekregen als in dat jaar. We stonden er soms middenin. Plannen is zo heel moeilijk; de situatie dwingt je ter plekke om te improviseren. Bij 'The Haunting' hoefde je nooit te wachten. En je kon dus gewoon op tijd naar huis."

Als er golven over je heen slaan, of rukwinden aan je jas trekken, hoef je als acteur niet in de stemming te worden gebracht. Maar spookgestalten moet je in je verbeelding oproepen. Om zijn acteurs een handje te helpen, liet De Bont een reeks griezelige geluiden opnemen. "Als je in de film een van de spelers ziet schrikken, horen ze waarschijnlijk zelf ook voor het eerst het enge geluid dat de toeschouwers de kriebels geeft.

Geluid is heel belangrijk bij het creëren van enge situaties. Ik had graag voor deze film speakers in het plafond willen laten plaatsen, maar de bioscoopeigenaren waren bang dat er eentje naar beneden zou vallen en dat getroffen toeschouwers ze zouden aanklagen. We hebben echter naar voorbeeld van de nieuwe Star Wars een extra track aangebracht, dat nog een nog realistischer geluidsbeeld geeft. Als Lily Taylor op een gegeven moment de trap afkomt", zegt Jan de Bont vergenoegd, "hoor je in de dreigende stilte van het Huis alleen haar ademhaling."

Jan de Bont overlegt op de set van 'The Haunting' met hoofdrolspeler Liam Neeson.

Zijn eigen angsten waren het uitgangspunt voor zijn plan de campagne om het publiek de stuipen op het lijf te jagen. "Als je gaat zitten bedenken wat andere mensen bang zou kunnen maken, ga je gokken. Je moet een jaar met je film leven en je kijkt er dagelijks naar. Dan moet je er zelf in geloven. Ik hou van films met iets bovennatuurlijks. Zoals 'The Omen', Rosemary's Baby' en 'The Shining'. Dat soort spanning is subtieler dan iemand met een bijl achter een deur plaatsen. Dergelijke goedkope effecten heb ik meteen in het script doorgekrast. Veel enger is mensen in een ogenschijnlijk vertrouwde situatie plaatsen, met onbekende krachten die ze niet kunnen controleren.