AMSTERDAM - De VS zijn een immens land. Deze reus is pijn aangedaan. Ongemeen hevig. Het zal niet onbeantwoord blijven. Slechts naar de omvang van de reactie kunnen wij gissen.
De eerste resultaten van het onderzoek naar de schuldigen druppelen binnen. Het lijkt mij dat er meer boven tafel is gekomen dan de terroristen hebben voorzien. Men mag hopen dat de kring van verdachten snel uitdunt. Daar waar de VS in oorlog zijn, treden onverwachte complicaties op.
Gaan wij terug naar de jaren zestig. De Koude Oorlog woedt in hevigheid. De wereld stelt zich in op harde strijd. Menige onderneming spreidt haar risico's, onder andere door fors te investeren in de VS. Het zijn de dagen van de 'Dutch sandwich'. Nog steeds komt men referenties aan deze term tegen. De oorspronkelijk vorm, echter, is een holding NV naar het recht van de (Nederlandse) Antillen, daaronder een holding BV in Nederland en daar weer onder een tweede Antilliaanse holding. Het geheel fungeert als een schakel tussen een investeerder (bijvoorbeeld een oliemiljonair uit het Midden-Oosten) en diens aandelen of vastgoed in de VS. De omweg is nodig omdat de Amerikanen bepaalde voordelen uit hun belastingverdrag met de Antillen afhankelijk stellen van een Nederlandse houdster van de Antilliaanse aandelen. Hier te lande wordt de deelnemingsvrijstelling ingeroepen voor dividenden en vermogenswinst. Omdat Nederland ook een dividendbelasting kent en deze, althans destijds, in verhouding tot een Antilliaanse holding tot nihil is gereduceerd, komt deze 'sandwich' op tafel.
Toegegeven. Het doet gekunsteld aan. Toch was het gemeengoed in het tijdsbeeld. Nederland wees, althans destijds, belasting aan de bron af. Het woonland van de investeerder mocht heffen. Tegenover de fiscale voordelen doemden echter juridische nadelen op. Het politieke klimaat in een gebied zo klein als de Nederlandse Antillen is veranderlijk. De adviseurs vreesden dat daar, van de ene op de andere dag, een in de ogen van VS vijandig regime zou kunnen opstaan. Een Antilliaanse holding met bezittingen in de VS zou binnen bereik kunnen komen van de 'Trading with the Enemy Act', met beslaglegging op het Amerikaanse bezit als mogelijk gevolg. Hoogst ingewikkeld en niet van geheimzinnigheid gespeend, waren emergency trusts en druk-op-de-knop-scenario's. Dit alles om het bezit, binnen seconden, te doen terugkeren in VS-welgevallige handen.
De Russische ontspanning en het sluiten van 'tax haven loopholes' deed de aandacht voor dit aspect afnemen. Toch ware er op te letten. Bush heeft ferme taal geuit. Niet alleen verklaart hij oorlog aan terroristen, ook aan hen die ze herbergen. Het aantal vijanden wordt op deze wijze nogal uitgebreid.
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}