AMSTERDAM - Zeven jaar geleden vocht men er om, was men teleurgesteld dat men niet meer aandelen bij de introductie op de beurs kreeg teogewezen. Nu worden ze gedumpt. De beleggers lijken het vertouwen in het aandeel KPN volledig te hebben verloren. Massaal wordt afscheid genomen van het eens zo veelbelovende 'Koninklijke PTT Nederland'.

Dagelijks worden tientallen miljoenen aandelen op de Amsterdamse beurs aangeboden. Er zijn nog wel kopers voor te vinden, maar die blijken steeds minder voor de aandelen over te hebben. Iedere dag blijkt er nog meer van de prijs van het aandeel af te kunnen. Gisteren sloot KPN op 7,34, dat was weer 4 eurocent lager dan de voorgaande dag.

In twee weken tijd is daarmee het verlies op 5,31 gekomen. En dat voor een fonds dat bij het afscheid vorig jaar van de charismatische Wim Dik als topman van het concern nog gouden tijden tegemoet leek te gaan en vorig jaar een hoogste notering van 55,55 bereikte.

Dik bracht in 1994 KPN naar de beurs. Na de nodige saneringen en herstructureringen leek het concern op weg naar een plaats in de wereldtop. In steeds meer landen was KPN door de expansiedrift van Dik te vinden. Nu tracht zijn opvolger Paul Smits de ontspoorde KPN-trein weer op de rails te krijgen. Veel van wat Dik kocht en waarvoor hij een fraaie toekomst zag weggelegd, moet zo snel mogelijk de deur uit. Dit jaar zou die uitverkoop al Hfl.11 miljard (5 miljard) in het laatje moeten leggen, maar het ziet er niet naar uit dat dit gehaald wordt.

De misère van nu is vrijwel geheel terug te voeren tot de enorme schuldenlast van meer dan Hfl.50 miljard waaronder het concern gebukt gaat. Een schuld die niet alleen is ontstaan door investeringen in modernisering van de bestaande netwerken en uitbreidingen en overnames in het buitenland, maar vooral ook door het inspelen op de nieuwste technologische ontwikkelingen.

Eerst was er de introductie van het mobiel bellen. Dat kostte het concern alleen al honderden miljoenen voor de bouw van een netwerk. Door de enorme populariteit van de gsm kon dat geld echter vrij gemakkelijk worden terugverdiend. Dit temeer daar KPN, net als collega Libertel, indertijd de vergunning voor het gsm-net gratis van de staat had gekregen, in tegenstelling tot buitenlandse partijen later.

Het succes van de gsm maakte overheden en telecombedrijven overmoedig toen zich nieuwe technologische ontwikkelingen aandienden. Alle telecommunicatie zou binnenkort via het mobieltje kunnen verlopen. Internetten, audio en video downloaden, het kon allemaal met het zaktelefoontje en de consument zou daar gretig gebruik van maken, was de overtuiging.

Het nieuwe wonder der techniek heette umts. Overheden in Europa roken het grote geld en gingen hun licenties voor umts bij opbod verkopen. De telecombedrijven op hun beurt geloofden heilig in de nieuwe technologie en telden miljarden neer om een vergunning in de wacht te slepen. Want wie niet meedeed, kwam op achterstand en zou geen lang leven meer beschoren zijn, was de redenering.

KPN kon dus niet achterblijven. Dik had nog net voor zijn vertrek als topman met hulp van het Amerikaanse BellSouth in Duitsland voor Hfl.41 miljard het telecombedrijf E-Plus overgenomen en deze nieuwe dochter moest vorig jaar gaan meebieden op een umts-licentie in Duitsland. Liefst Hfl.16,4 miljard moest er worden neergeteld. Een bedrag dat KPN plotseling ook nog eens alleen moest ophoesten omdat haar partner bij die bieding (Hutchison Whampoa) op het laatste moment afhaakte.

Dat betekende nog meer lenen voor KPN. Beleggers begonnen de dag na het nieuws over het opstappen van Hutchison hun stukken te verkopen. De koersval was begonnen.

Smits bleek overigens toch al niet zoveel geluk te hebben als het ging om samenwerking. Onderhandelingen daarover met de Spaanse Telefónica ketsten in mei vorig jaar af. Wat hem wel lukte was een samenwerkingsverband met de Japanse NTT Docomo, groot in Japan op het gebied van I-mode, een voorloper van umts.

In Nederland viel de uitslag van de veiling voor umts-frequenties voor de onderneming een stuk goedkoper uit: daar werd een dikke anderhalf miljard gulden voor de vergunning betaald. Het concern moest daarna nog eens voor eenzelfde bedrag een netwerk voor umts bouwen. Smits blijft er echter op vertrouwen dat de Hfl.20 miljard die zijn concern in de gsm- en umts-netwerken zal steken, terugverdiend zullen worden.

In totaal telt KPN in de landen waar het in de mobiele telecommunicatie actief is (naast Nederland zijn dat België en Duitsland) zo'n 16 miljoen klanten. Dat zouden er volgend jaar 20 miljoen kunnen zijn, meent Smits. En die klanten gaan meer bellen als umts een feit is, zo is zijn overtuiging. Bij een tientje per maand extra zou dat jaarlijks voor KPN Hfl.2,4 miljard aan extra inkomsten kunnen zijn. In tien jaar zouden daarmee de investeringen kunnen zijn terugverdiend.

Niet iedereen is er echter van overtuigd dat het zo vlot kan gaan. Sceptici zetten vraagtekens bij de optimistische prognoses: want zit iedereen wel te wachten op al die nieuwe toepassingen? En is men bereid daarvoor een nieuw mobieltje aan te schaffen en de hogere kosten te betalen?

Belangrijkste taak voor Smits lijkt het vertrouwen van personeel en beleggers weer terug te winnen. Vertrouwen terugwinnen van beleggers is geen eenvoudige opgave, want daarvoor is verbetering van de balans nodig. Dat betekent: vergroting van het eigen vermogen. Maar daar zitten beleggers niet echt op te wachten: de uitgifte van nieuwe aandelen, bijvoorbeeld door een claimemissie, zal het resultaat per aandeel verder doen verwateren.

Maar veel keus lijkt Smits niet te hebben. Cruciaal voor het welslagen van zo'n emissie is de medewerking van de overheid. Die heeft nog steeds een belang van 35% in KPN.

Vorig jaar november kwam KPN al met een emissie van bijna 272 miljoen aandelen tegen een koers van 16,30 (voor particuliere beleggers) of 17 (voor instituten). Een opbrengst van meer dan 4 miljard. Particulieren die hun nieuwe aandelen een jaar vasthielden kregen nog eens een extra bonus van 10% in aandelen. Of er nu veel zijn die aanspraak kunnen maken op die bonus is de vraag.

zoek naar gerelateerde artikelen

za 9 juni 2001