GRONINGEN - De Communistische Partij van Nederland (CPN) was in 1930 volledig afhankelijk van het Sovjet-bewind in Rusland. Dat zegt historicus Gerrit Voerman, die op 31 mei promoveert aan de Rijksuniversiteit Groningen. Voor zijn onderzoek heeft hij geheime Russische documenten ingezien.
In zijn proefschrift De meridiaan van Moskou. De CPN en de Communistische Internationale (1919-1930) zegt hij dat de CPN naar het pijpen van de communistische partij in Moskou moest dansen.
Het proces van afhankelijkheid is volgens hem ingezet in 1919, toen Lenin aan de macht was. "De CPN had grote bewondering voor de Oktoberrevolutie toen de door Lenin aangevoerde bolsjewieken de macht overnamen in Rusland. Ze voelden zich verwant met de ideologie en sloten zich aan bij de door Moskou geleide Communistische Internationale (Komintern). Daarnaast kregen ze geld. Ze raakten steeds meer verstrikt in het net zodat ze zonder te morren besluiten overnamen van Moskou. Ze stuurden zelfs brieven naar Moskou om te vragen wat ze moesten doen."
Op het hoogtepunt van afhankelijkheid in 1930 besloot Rusland zelfs over de partijleiding van de CPN. "Hoewel de CPN niet zo belangrijk was als de partij in Duitsland, had Rusland de touwtjes strak in handen. Dat komt ook doordat leden van de CPN voor de revolutie persoonlijk contact hebben gehad met Lenin. Toen Stalin in 1928 aan de macht kwam, werd er een radicalere koers gevolgd. De partijen moesten toen zijn koers volgen. Zo werd begin jaren '30 de partijleiding in Nederland aan de kant gezet en besloot Moskou wie de opvolgers zouden worden."
Volgens Voerman heeft Rusland tot de jaren '60 een belangrijke vinger in de pap gehad in de CPN. "Daarna kwam er een omslag. Rusland had ruzie met China. De CPN wilde niet kiezen tussen Peking en Moskou. De relatie is toen bekoeld."
Voerman heeft met het onderzoek geprobeerd te beschrijven hoe het gesteld was met de Russische afhankelijkheid bij de CPN. "Ik heb het geluk gehad dat begin jaren '90 zoveel geheime documenten openbaar werden gemaakt. Nu staan er al weer een heleboel achter slot en grendel."
![[terug]](/krant/logos/terug.omlaag.gif){kind=small}