Het gevecht van de eeuw... 'When We Were Kings' Zo af en toe wordt er in de bokssport gesproken over 'het gevecht van de eeuw'. Op dat soort momenten willen promotors graag klanten naar hun kassa trekken en de zendgemachtigden die veel geld hebben neergeteld om hun camera's rond de ring te mogen neerzetten lokken zo kijkers en reclamereuzen naar hun buizen. Maar er kan vanzelfsprekend maar één gevecht werkelijk die titel krijgen. De specialisten zijn het er over eens dat 'Muhammed Ali versus George Foreman' in 1974 een goede kans maakt om met de eer te gaan strijken. Niet alleen het ringgevecht zelf verdient 't om als zodanig in de annalen te worden opgenomen, ook de geschiedenis van deze matpartij mag er wezen. Ali had dienst geweigerd in het Amerikaanse leger dat destijds nogal huishield in Vietnam. Zijn geloof stond hem in de weg om militair te worden. De Noord-Vietnamezen hadden hem persoonlijk niets aangedaan dus kon hij ook geen reden vinden om hen te doden. Ali moest de gevangenis in en hem werden al zijn bokstitels ontnomen. Tweeëndertig jaar oud was hij toen hij de veel jongere en o zo sterke George Foreman uitdaagde tot een gevecht. De oplichter Don King had de twee zo ver gekregen door hen allebei 5 miljoen dollar in het vooruitzicht te stellen als ze de ring zouden betreden. En dat geld werd opgehoest door een klein armoestaatje in Afrika: Zaïre, dat wel enige promotie kon gebruiken. "Landen gaan de oorlog in om in het nieuws te komen en oorlogen kosten wel meer dan 10 miljoen", zei Mohammed Ali toen hem gevraagd werd om het niet belachelijk was dat dit ontwikkelingsland zoveel geld aan de boksers wilde betalen. Zowel Foreman als Ali trokken met een wagonlading begeleiders naar Zaïre. Twee zwarte atleten, maar de een toch wat witter dan de ander. Ali liet meteen weten dat hij zich verbonden voelde met dit volk. "Wij zijn als slaven weggevoerd en wij keren als kampioenen terug", liet hij de Zairezen weten. Van Foreman dachten de inwoners lange tijd dat hij een blanke was, totdat hij de vliegtuigtrap afdaalde. Hij slaagde er niet in de harten van de Afrikanen te veroveren, zoals Ali wel deed. Vier dagen voor het gevecht stelden de organisatoren de hele zaal plotseling zes weken uit. Niemand had zin om terug te gaan naar Amerika, dus de sportlieden, hun begeleiders, de pers en wat dies meer zij bleven in Kinshasa. Regisseur Leon Gast was toen al aan het filmen en besloot ook deze periode met zijn camera Ali en Foreman te achtervolgen. Zes weken waarin de twee steeds weer geconfronteerd worden met hun roots en hun verschillen. Het materiaal heeft twintig jaar moeten wachten om uiteindelijk de vorm te krijgen van de documentaire die Leon Gast er op het allerlaatst van deze eeuw van heeft kunnen maken. Financiering heeft daarbij een grote rol gespeeld. Maar nu is de film er dan toch en meteen won Gast er een Oscar mee voor de beste documentaire. Terecht, want zijn rolprent is een indringend verslag van iets dat meer is dan een bokspartij. Zelfs de meest fervente tegenstander van het pugilisme kan aan 'When We Were Kings' niet voorbijgaan, omdat de film zoveel vertelt over onze cultuur en onze tijd. Op die manier is 'When We Were Kings' niet alleen een documentaire geworden, maar vooral een document dat we moeten koesteren en ook in de volgende eeuw zo af en toe maar eens moeten bekijken, DvdH Première 17 april 1997